Sifonik Yağmur Suyu Toplama Sistemi Elemanları
1. Çatı Süzgeci
Çatı süzgeçlerinin metal ve plastik tipleri bulunmaktadır. Çatıda uzun süre güneş altında çalışacak olan süzgeçlerin paslanmaz metal olması, daha sağlam ve uzun ömürlü bir sistem kurulması açısından önemlidir.
Çatı süzgeçleri; kapasitelerine ve kullanılan su izolasyonu tipine göre çeşitlere ayrılmaktadır. Süzgeç kapasiteleri firmaların tasarımlarına göre farklı olabilmektedir. 40 L/s kapasiteye kadar sifonik sistem süzgeci bulunmaktadır. Çatıya gelecek toplam su yükü hesaplandıktan sonra ne kadar az süzgeç ile drenaj sağlanabilirse, çatıda o kadar az delik olacaktır. Bu sebeple kapasitesi büyük olan süzgeçleri kullanmak hem daha stabil bir sistemin kurulmasına olanak verir hem de daha ekonomik çözüm sağlar.
Çatı süzgeçleri çatıda su izolasyonunun bulunduğu katmanda montaj edilmektedir. Mekanik montaj çatıya cıvatalarla yapılırken, su izolasyonu montajı da su izolasyon malzemesi ve süzgecin flanşı ile birlikte yapılmaktadır.
Temel olarak 3 farklı su izolasyonuna uygun çatı süzgeci bulunmaktadır. Bitüm esaslı eritilerek birleşimi sağlanan tip izolasyonlarda sifonik çatı süzgecinin flanş çapı da büyük olmaktadır. Bunun sebebi de birleşme yüzeyinin daha büyük olması ile daha güvenli izolasyon sağlanmasıdır. Diğer bir süzgeç tipi; membran tip izolasyonlara uygun olan sıkıştırma esasına göre çalışan flanş tipine sahip süzgeçtir. İki flanş arasında izolasyonun sıkıştırılması ile su izolasyonu sağlanır. Üçüncü süzgeç tipi de su izolasyonu olmayan metal dere ve çatılarda kendinden izolasyon sağlayan çift flanşlı metal dere süzgecidir. İki flanş arasında iki tabaka halinde conta bulunmaktadır. Metal sacın, alttan ve üstten bu flanşlar ile sıkıştırılması ile su izolasyonu sağlanmaktadır.
2. Kuyruk Borusu – Yatay ve Düşey
Çatıya montajı yapılan çatı süzgeci ile yatay kolektör hattını; yatay ve düşey kuyruk borusu ile birleştirmek gerekmektedir. Tam dolu su akışının sağlanmasında kuyruk borusunun önemi bulunmaktadır. Yağmur yağmaya başladığı sırada sistemde birikmiş olan havanın dışarı atılmasında bu kuyruk borusunun çok önemli bir görevi vardır. Kuyruk borusu kullanılmadığı takdirde sistemin içindeki havanın tam olarak boşaltılması ancak deşarj noktasından sağlanabilir ki bu da sistemin, deşarj için hızlı tepki vermesini engellemektedir.
Kuyruk borusu; süzgeç altına sıkılan düşey polietilen boru ile başlar ve iki tane 45˚’lik dirsekle yataya dönen boru parçası ile sağlanır. Kuyruk borusunun düşeydeki mesafesi projeye göre hesaplanmak ile birlikte optimum 60 cm civarında olmalıdır. Sifonik sistemde sadece süzgeç çıkışında düşey kuyruk borusunun dönüşünde kullanılan ilk dirsek 90˚ olabilmektedir. Sistemde kullanılan tüm diğer dirsekler 45˚ olmalıdır.
3. Yatay Kolektör Borusu
Sifonik sistemde yüksek yoğunluklu polietilen boru (HDPE) kullanılmaktadır. Sifonik sistem vakum basıncı ile çalışan bir sistem olduğu için eksi basınca dayanıklılığı önemlidir. Bu sebeple PN4 basınç sınıfındaki polietilen boru yeterli olmaktadır. Sifonik sistemde kullanılan borunun temperlenmiş yani ısıl işlem görmüş olması kalite artırıcı bir faktördür. Polietilen boru üretildikten sonra çekme yapmaktadır, tekrar ısıl işlem görmesi çekmeyi minimize etmektedir. Bu sayede kaynak işlemi sırasında boruların alın alına düz bir şekilde oturması sağlanmaktadır. Temperleme işlemi yapılmayan borular kullanıldığında kaynaklarda yaşanabilecek kaçak riski % 90 artmaktadır.
Sifonik sistemde boruların yanı sıra polietilen ek malzemeler de kullanılmaktadır. Redüksiyonlar, çatallar ve dirseklerin yanı sıra ek parçaların birleşmesini sağlayan manşonlar kullanılmaktadır. Polietilen borular alın kaynak veya elektrofüzyon kaynak yöntemi ile birleştirilmektedir. Alın kaynak yöntemi boruların alın alına birleştirilmesini sağlayan ve alın kaynak tezgâhı ile yapılan bir birleştirme yöntemidir. Elektrofüzyon kaynak ise borulara geçirilen kaynak manşonu ile boruların yanal yüzeylerinden eritilerek bütünleşmesini sağlayan ve elektrofüzyon kaynak makinesi ile yapılabilen bir birleştirme yöntemidir. Elektrofüzyon kaynak yönteminde eriyen yüzey, alın kaynağından daha fazladır.
Sifonik sistemde 1,5 m’yi geçen yatay mesafeli boruların tamamında askılama, ray ve kelepçeler ile sağlanmaktadır. Raylara montaj edilen kelepçeler borunun eğimsiz bir şekilde döşenebilmesini ve borunun maruz kaldığı genleşme ve titreşimlere dayanmasını sağlamaktadır. Oldukça yüksek genleşme katsayısı bulunan polietilen boruların genleşmesi kontrol altına alınmaz ise zamanla hattın esneme ve gerilmeler ile şekil değiştirdiğini görebilirsiniz.
4. Düşey İniş Borusu
Yatay kolektör hattının dirsekler ile düşeye döndüğü nokta ile deşarj kotunda dirsekler ile yataya dönüldüğü nokta arasındaki boruya düşey iniş borusu denilmektedir.
Sifonik sistemin en önemli kısmı düşey iniş borusudur. Sistemin motoru olarak adlandırılan bu kısımda en yüksek negatif vakum basıncı meydana gelmektedir. Firmaların geliştirdiği bilgisayar programlarında basınç kontrolü yapılan en önemli kısım düşey iniş borusudur. Tüm sistemde meydana gelecek en yüksek vakum basıncının -9000 mm su sütununu geçmemesi program vasıtası ile kontrol edilmektedir. Boru çapı hesapları, bu basınç değerlerinin içerisinde kalacak şekilde yapılmalıdır.
5. Deşarj
Sifonik sistemin verimli çalışabilmesi için deşarj sisteminin düzgün çalışıyor olması çok önemlidir. Önemli olan deşarj noktasında hatların içerisindeki havanın atılabileceği şekilde kurulmuş olmasıdır. Sifonik sistem için çeşitli deşarj sistemleri kullanılabilmektedir. Sifonik hatlar ile zemin kotuna indirilen yağmur suyu için sifonik etki bu kotta sonlandırılabilir veya deşarj noktasına kadar sifonik etki devam edebilir. Plastik hatlar ile sızdırmaz bir şekilde birleştirilebilen, uyumlu plastik manholler ideal olarak tercih edilmektedir.
Plastik menholler
