3M™ Novec™ 1230 Yangın Söndürme Ajanı

Yazan: Simantov Pozanti, Üst Düzey Satış Sorumlusu, 3M Türkiye

3M™ ve NOVEC™

Yüz on yılı aşkın süredir yeni fikirler geliştiren ve bu fikirleri yenilikçi ürünlere dönüştüren 3M, bilimi hayata uygulayarak, inovasyon yeteneğini 60 bine yakın ürün ile sergiliyor. Bilimin, inovatif yaklaşımlarla insan yaşamını kolaylaştıracak çözümlere dönüştürülmesi, 3M’in başarısının ve global stratejisinin temelini oluşturuyor. 3M™ Novec™ de bu yaklaşımı yansıtan markalar içinde en önde gelenlerden biridir. Novec™ 1230; ortak özelliği çevreye, insana zarar vermeyen ve güvenilir olan Novec™ kimyasal ailesinin “yangın söndürme” özelliği olan versiyonudur. Diğer versiyonları, korozyondan koruma kaplaması, elektronik kart temizliği ve ısı transferi gibi uygulamalara sahiptir.

Temiz Gazlı Yangın Söndürme Ajanı

Novec™ 1230, NFPA standardında da tanımlandığı üzere; elektriksel iletkenliği olmayan, kullanıldıktan sonra kalıntı bırakmayan, deşarj anında gaz formunda olan temiz gazlı yangın söndürme ajanıdır. Diğer temiz gazlı yangın söndürme ajanlarından farklı olarak, elektriksel yalıtkanlık değeri ile canlılara sağladığı güvenlik marjı en yüksek gaz olup sera gazı etkisi sadece 1 (bir)’dir. Ozona zarar vermemesi ve az yer kaplaması da diğer özelliklerindendir.

Nerelerde Kullanılır?

Novec™ 1230; elektrik enerjisinin yoğun bulunduğu bölgelerde, sürekli işletimin zorunlu olduğu alanlar ile insan hayatının da gözetileceği mahallerde sıklıkla tercih edilmektedir. Örnek olarak; veri merkezleri (datacenter), enerji santralleri, elektrik odaları, telekomünikasyon odaları, arşiv ve müzeleri, saha verici merkezleri, hava trafik kontrol kuleleri, MR ve Röntgen cihazlarının bulunduğu odalar ve denizcilik uygulamaları (makine dairesi) verilebilir.

“Özel risklerin ve kıymetli varlıkların korunması için ideal bir çözüm.”

İnsan Güvenliği

Novec™ 1230’u önce, en önemli konulardan biri olan insan güvenliği açısından diğer gazlarla kıyaslayalım:

Aşağıdaki grafikte geçen kavramları açıklamakta fayda var.

Dizayn Konsantrasyonu: Yangını güvenli bir şekilde söndürmek için gerekli söndürme ajanı miktarıdır.

NOAEL - No Observed Adverse Effect Level: Uluslararası standartlarca belirtilmiş, söndürme ajanının insana zarar vermediği en üst limit değer olarak açıklanabilir.

Güvenlik Marjı: NOAEL değeri ile dizayn konsantrasyonu ile arasındaki orandır.

A Sınıfı Yüksek Risk: Yüksek güç çeken veya yangın söndürme anında oda içerisindeki ekipmanların çektiği enerji 5kW’ı geçtiği mahaller TS EN 15004’de bu şekilde ifade edilir.

Yukarıdaki grafikte; TS EN 14005 standardında yer alan A sınıfı yüksek riskli yangınları söndürmek için gerekli dizayn konsantrasyonları ile ilgili gazların insana zarar vermeyen en üst limit değerler kıyaslanmıştır. Bu kıyaslamaya göre gazlı yangın söndürme ajanları içerisinde güvenlik marjı en yüksek olan gaz Novec™ 1230’dur. Özellikle işletme esnasında mahalde insan bulunması gereken veya 24 saat kesintisiz hizmetin olması zorunlu alanlarda (hava trafik kontrol kuleleri veya enerji santralleri gibi) güvenlik marjı büyük önem taşımaktadır.

HFC-227ea’nın ve İnert gazların güvenlik marjları, boş odalar için sorun teşkil etmemekle birlikte hacmi azaltan mobilyalar veya silindirlere konulan fazla gazlar yüzünden ya çok azalmakta veya tamamen yok olmaktadır.

Elektriksel Yalıtkanlık

A sınıfı yüksek riskli yangınlarda diğer bir önemli konu ise elektriksel yalıtkanlığın değeridir. Bilindiği üzere gazlı yangın söndürme sistemlerinde deşarj olduktan sonra gazın 10 dakika boyunca mahalde kalması istenir. Bunun amacı arklardan veya diğer sebeplerden oluşabilecek yangını önlemektir. Dolayısıyla kullanılan söndürme ajanının elektriksel yalıtkanlık değeri, olası elektriksel arkları önlemek için önem kazanmaktadır. Aşağıdaki tabloda elektriksel yalıtkanlık değerleri kıyaslanmıştır.

Tablodan da görülebileceği üzere Novec™ 1230, diğer gazlı yangın söndürme ajanlarına oranla minimum yüzde 15 daha fazla yalıtkandır.

Çevresel Etkiler

Amacımız, gezegenimizin kaynaklarına hassasiyet göstererek iş yapış şekillerimizin gözden geçirilmesi ve daha sürdürülebilir bir dünyaya katkıda bulunmaktır. Son dönemde de oldukça fazla gündeme gelen iklim değişiklerinin en önemli sebebi sera gazlarıdır. Sera gazları, dünyamıza gelen güneş ışınlarının tekrar uzaya kaçmasına önemli ölçüde engel olur ve dünyamızın ortalama sıcaklığını artırmaktadır. Ortalama sıcaklığı artan dünyamızda, buzulların erimesinden aşırı yağışlara kadar birçok anormal hava olayı meydana gelmektedir. Bu çerçevede gazlı yangın söndürme ajanlarını değerlendirecek olursak aşağıdaki tablo bize yardımcı olacaktır.

Bir gazın küresel ısınma potansiyeli, CO₂ (karbondioksit) gazına oranla ne kadar sera gazı etkisi yarattığını ifade eder. Karbondioksit gazının küresel ısınma potansiyeli 1 (bir)’dir. Novec™ 1230’un da 1 olmakla beraber atmosferde asılı kalma süresi sadece 5 gündür. Bu özelliği sayesinde Novec™ 1230 sera gazı olarak nitelendirilmemektedir. Buna karşılık HFC-227ea gazı, CO₂’den 3220 kat daha fazla sera gazı etkisi göstermektedir ve atmosferde 34,2 yıl asılı kalmaktadır.

Sistem Güvenilirliği

Gazlı yangın söndürme sistemlerinin doğru ve güvenilir çalışabilmesi için söndürme ajanının seçiminin ve doğru hesaplamaların yanı sıra arka planda bazı püf noktaları mevcuttur. Bunlar:

- Risk Analizi

- Hasar Değerlendirmesi

- Oda Sızdırmazlık Testleri

- Standartlardan Doğru Yangın Sınıfının Seçilmesi

- Yeniden Dolum Olanakları

- Doğru Algılama Sistemi

- Kurulum ve İşletmeye Alma

- Bakımların Yapılması

- Sistemin Parça Parça Değil, Tamamının UL, FM, VDS, LPCB vb. Onayının Bulunması

- Yatırımcının Toplam Yatırım ve İşletme Maliyet Hesabı

Sonuç olarak; hiçbir gazlı yangın söndürme ajanı bütün yangınlar için tek çözüm olmamakla beraber, ihtiyaca ve gereksinimlere göre en doğru seçimin yapılabilmesi için değerlendirilecek kriterler bellidir. Türkiye’de ve dünyada birçok önemli veri merkezi, enerji santrali, üniversite, müze, hastane ve gemi halihazırda Novec™ 1230 Gazlı Yangın Söndürme Sistemi kullanarak kıymetli varlıklarını güvenle korumaktadır.