Sıvı Membran Kaplı Modüler Depolar ve Mukayesesi

Yazan: Ender Kartal, Meksis A.Ş. Genel Müdürü

Depo kaplaması neden bu kadar önemlidir? 
Su, depo malzemeleriyle sürekli olarak etkileşim halinde olan, metale karşı çok agresif (aşındırıcı, paslandırıcı…) bir akışkandır. Bu sebeple su depolarında depo mukavemetinin yanı sıra depo malzemesi ve deponun kaplanma şekli de büyük önem taşımaktadır.
 Kullanılan suyun, depoyu ve bizleri etkisi altına alan iki önemli hususu vardır: 
1- Depo malzemesine etki ederek, çabuk ve hızlı tahrip olmasına neden olur. (depo ömrünü kısaltır.)
2- Depo malzemesini kimyasal ve elektroliz yöntemler ile aşındırır, istenmeyen-zararlı maddeleri bünyesinde toplar ve doğrudan kullanıcıya yani bizlere taşır.
Bu iki etki ile deponun malzemesi zayıflarken, bu zayıflama sonucu depo malzemesi içeriğinde bulunan ve insan vücudu için zararlı olan maddeler, kullanılan su ile birlikte deri ve sindirim organları vasıtasıyla bedenimize taşınarak sağlığımızı olumsuz etkiler.  
Depo temini sırasında bahsi geçen bu iki önemli faktör, mutlaka göz önünde tutulmalıdır. Özellikle plastik, polyester, fiberglas ve benzer depolarda ikinci husus çok etkili olmakta, çağın hastalığı kanser dahil sağlığımızı olumsuz etkileyecek her türlü hastalığa ortam hazırlamaktadır.

Sıvı membran kaplı depolar neden tercih edilmelidir? 
Bilindiği üzere içme suyu depolanmasında iki alternatif mevcuttur; Paslanmaz ve GRP (Cam takviyeli polyester) depolar.
Paslanmaz depolar, suyun sağlıklı bir şekilde saklanması için uygundur fakat suyun niteliği ve içinde yer alan bazı elementler sebebiyle kısa sürede paslanabilmekte ve bu paslanma sonucu delinerek kullanılamaz hale gelmektedir. 
Suyun iletken oluşu, ülkemizin özellikle deniz kıyısına yakın bölgelerinde, bilhassa nehir suyu ve kuyu suyu kullanılan kesimlerde, paslanmaz malzemeyi tesiri altına alan ve maalesef depo yüzeylerinde bertaraf edilmesi çok zor yapılar oluşturan en önemli niteliğidir. Suyun içerisindeki klorlu yapı ise genelde birçok suda karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanı sıra, şehir şebekesindeki klora ilave olarak depo kullanıcıları da kullanım sularına “mikrop kırıcı” olarak klor ilave etmektedirler. Klor, sudaki hidrojen ve oksijenle birleşerek klorik asit oluşumuna sebep olur ve paslanmaz malzemeyi etkileyerek kısa sürede paslanmasına ve delinmesine neden olur. GRP depolar ise her türlü kimyasallara ve iletkenliğe dayanıklı olmasına karşılık maliyeti yüksek depolardır. Kırılgan olmaları ve “geri dönüşümü olmayan malzemeden” üretilmeleri başta gelen dezavantajlarındandır.
Diğer önemli bir neden ise paslanmaz ve GRP depoların ağırlıkla ithal girdili oluşudur. Sıvı membran kaplamalı depolar, çoğunlukla yerli üretim saclardan imal edilmektedir. Paslanmaz ve GRP ile kıyaslandığında ithal girdisi çok daha düşüktür. Bu sebeple sıvı membran kaplı depoların tercih edilmesiyle birlikte ülke ekonomisinde büyük sorun oluşturan cari açığın azalmasına da katkı sağlanacaktır. 
Sonuç olarak kullanım amacına uygun, kaliteli ve uzun ömürlü bir mamule daha ekonomik bir yatırımla sahip olunabilecektir. Daha uzun yıllar kullanılabilecek, su daha temiz ve hijyenik olarak depolanabilecek ve ülke ekonomisine yük gelmeyecektir.
Aşağıdaki görsellerde yüksek iletkenlik derecesine sahip sulara maruz kalan paslanmaz depolardan örnekler verilmiştir.

Sıvı membran nedir ve nasıl uygulanır?
Sıvı membran, metalin birçok kimyasal ve mekanik işlemden geçirilmesi sonrasında metal üzerine uygulanan çift komponentli poliüretan ve propolen karışımı bir kaplama şekli olup, kurallara uygun olacak şekilde kaplama yapıldığında mükemmel sonuçlar almamızı sağlayan son teknoloji metal kaplama ve koruma uygulamasıdır. Sıvı membran uygulaması gerek metalin kaplama öncesi “metal hazırlık” prosesleri, gerekse de kaplama öncesi “astar ve fosfatlama” uygulamaları göz önüne alındığında çok dikkatli, özenli ve tekniğine uygun proses/prosesler gerektirmektedir. 

Sıvı membran uygulaması için özel olarak dizayn edilen Meksis Metal Kaplama Tesisi’nde; metal, sıvı membran kaplamadan önce aşağıdaki proseslerden geçmektedir.
- Yüzey temizleme
- Yağ alma
- Pas alma
- Yüzey fosfatlama
- Kurutma
- Kumlama (2,5 SEA kalitesinde çelik griterlerle kumlama yapılmaktadır)
- Özel astar kaplama
Sıvı membran metal üzerine kaplanmadan önce ilgili proseslerin çok itinalı ve hassas bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Aksi takdirde uygulanan sıvı membran, metal yüzeyine kalıcı olarak tutunamayacak, bu aşamalar sonucunda tüm çaba ve masraflar boşa gidecektir.

Paslanmaz Su Depoları ve Sıvı Membran Kaplı Metal Depolarının Mukayesesi

Paslanmaz modüler su depoları avantajları ve dezavantajları

Avantajları 
1- İçme Suyu ve Gıda Tüzüğü’ne uygun olduğundan içerisinde İçme Suyu ve Gıda Endüstrisi’nde kullanılacak her nevi sıvı depolanabilir.
2- Korozyon mukavemeti yüksektir.
3- Genellikle depo imalatında AISI 304 kalite paslanmaz sac kullanılır. Korozif sıvılar kullanılması gerektiğinde maliyet faktörünün getireceği dezavantaj göz önüne alınırsa daha üst nitelikli paslanmaz sacların (AISI 316 vs.) kullanılabilme imkânı mevcuttur.
4- Korozyonun etkisinin ilerlemediği ve geç kalınmamış durumlarda bakım ve tamiri kolaydır.

Dezavantajları
1- Niteliği belli olmayan (kuyu suyu vs.) sulara, iletkenliği yüksek, pH değeri düşük sulara, asidik ve kimyasal içeren suya dayanıklı değildir. Niteliği belli olmayan suların kullanılması gerektiğinde kullanılacak su mutlaka analiz edilerek incelenmeli ve depo daha sonra doldurulmalıdır.
2- Korozyonun belli bir safhaya ulaşmasından sonra tamiri mümkün değildir ve mutlaka ilgili plakaların komple değiştirilmesi gerekir.
3- Bakım maddeleri kimyasallar içerdiği için contalara ve malzemeye zarar vermemesi adına dikkatli seçilmeli ve de bakım veya yıkama sonrası depo pasivasyon veya temizleme sıvıları ile mutlaka temizlenmelidir.
4- Malzeme niteliğinden dolayı diğer depo alternatiflerine göre PAHALIDIR.
5- Mikrop öldürücü olarak kullanılan (klor vb.) sıvılara karşı dayanıklı değildir, devamlı ve yüksek dozda kullanılması halinde çok kısa sürede tahrip olur.
6- Su içerisinde depo içerisine taşınan (tesisattan gelen veya su bünyesinde bulunan pas, kimyasal, silis vb.) maddelerden etkilenir ve kendi bünyesini tahrip edecek şekilde reaksiyona girer.

Membran kaplı su depoları avantajları ve dezavantajları

Avantajları 
1- İçme Suyu ve Gıda Tüzüğü’ne uygun olduğundan içerisinde İçme Suyu ve Gıda Endüstrisi’nde kullanılacak her nevi sıvı depolanabilir.
2- Korozyon mukavemeti yüksektir. Deniz suyu, iletkenliği yüksek sular rahatlıkla depolanabilir.
3- Paslanmaz depolarla mukayese edildiğinde UCUZDUR. Aynı işlevi görecek yüksek nitelikli paslanmazlarla mukayese edilirse maliyeti ÇOK DÜŞÜKTÜR.
4- TAMİRATI ve BAKIMI kolay ve ucuzdur, çok cüzi miktarda alet ve malzeme gerektirir.
5- Mikrop öldürücü olarak kullanılan (klor vb.) sıvılara karşı çok dayanıklıdır, devamlı ve yüksek dozda kullanılması halinde bile çok az etkilenir ve tahrip olmaz.
6- Bakım sonrası yıkama ve pasivasyon gerekmez. Tüm tamir malzemeleri solvent ve kimyasal barındırmaz.
7- Su yalıtımı teknolojisinde dünyada en iyi sistem olarak kullanılan kaplama sistemidir.
8- İzolasyon özelliğine de sahiptir. İçindeki su sıcaklığını muhafaza eder, donmayı geciktirir ve terlemesini minimize eder.
9- Darbe dayanımı sayesinde yırtılma direnci çok yüksektir.
10- Açık atmosferde muazzam dayanım gücü ile uzun yıllar UV’ye karşı koruma sağlar, güneş ışınlarından solmaz ve deforme olmaz.
11- Uygulamada çok hızlı reaksiyona girerek birkaç dakikada kuruduğu için paketleme ve nakliyede deformasyon oluşmaz.
12- Kolayca sahip olduğu elestiyet sayesinde tüm metal yüzeylerde çok mükemmel şekilde nüfuz ederek yapışır.
13- Kimyasal ve mekanik aşınmaya dayanıklı, yırtılma ve olağanüstü aşınma direnci ile rakipsizdir.
14- Diğer sprey boyaların aksine nemli ve düşük sıcaklıkta, açık hava koşullarında rahatlıkla uygulanabilir ve kullanılabilir.

Dezavantajları
1- Normal eposki ve endüstriyel boyalı depolarla mukayese edildiğinde maliyeti kısa vadede yüksektir ancak uzun vadede çok ekonomiktir.