Sıhhi Tesisat Projelerinde Yaklaşık Su Gereksinimi*
Yaklaşık su miktarları bir sıhhi tesisat projesindeki ilk gerek duyulan bilgidir. Bu bilgiye, projenin uygulanacağı bölgede gereksinimlerin uygun biçimde karşılanacağı, şebeke kapasitesinin yeterliliğinin belirlenmesi için, yerel yönetim tarafından gerek duyulur. Eğer proje, şebeke borularına fazla uzak olmayan bir bölge için yapılıyorsa, bu durumda da inşaat mühendisi uygun bir su dağıtım projesi yapabilmek için bu bilgiye gerek duyacaktır. Değişik türden binalardaki su gereksiniminin tahminde kullanılan aşağıdaki değerlerin doğru sonuç verdiği kanıtlanmıştır. Bu işlemler, projenin yapıldığı bölge için, yeterli su sağlanabileceğinden emin olmak için gereklidir.
Öte yandan uygulama projeleri yapıldığında gerçeğe yakın su tahminlerine ilk maliyet hesaplarının yapılabilmesi için de gerek olacaktır. Burada verilen değerler ve hesaplamalar çok sayıda uygulamanın gözlemlenmesinden ve bitmiş projelerdeki sayaç ölçümlerinden elde edilmiştir.
a. İş Merkezleri
1. İnsan sayısı: Yapıdaki insan sayısı bilinmiyorsa her birey için 100 (feett)2’lik bürüt bina alanı hesap edilir.
2. Kişi başına günlük su tüketimi: 20 galon/gün-kişi (75.6 Litre/gün.kişi)
a. Günlük kullanım saati: 9 saat
b. Pik akış miktarı: 2.5 x ortalama akış miktarı
3. Eğer başka bir veri bulunmuyorsa, lokanta ve benzeri yerlerde 20 değil 25 gpdc (94.5L/1gün.kişi) değeri kullanılır.
Örnek
1. Brüt alanı 400.000 (feet)2 olan bir yapı ele alalım.
2. Günlük su tüketimi: 400000/100 = 4000 kişi 4000 x 20 gpdc=80000 gpd (galon/gün)
3. Ortalama akış miktarı: 80000 /540 = 150 gpm (9.45 L/s)
A/C mühendisinden, Air conditioning sistemi için 90 gpm (5.67 L/s) gerek olduğu bildirildiğinden,
4. Toplam su tüketimi: 150 + 90 = 240 gpm (15.12 L/s)
5. Pik akış miktarı: 150 x 2.5 = 375 gpm (23.62 L/s). Buna AC tüketimi eklenerek
6. 375 + 90= 465 gpm (2.9.3 L/s) bulunur.
Binadaki sıhhi tesisat apareylerinin toplam sayısı bilindiğinde; daha sağlıklı bir sonuca ulaşmak için standart aparey birimi yöntemi kullanılabilir.
b. Apartmanlar
1. İnsan sayısı: İnsan sayısı bilinmiyorsa yatak odası başına 1.75 kişi alınır.
2. Günlük tüketim: 100 gpdc Günlük kullanım saati: 15 saat
Pik akış miktarı: 3x ortalama akış miktarı
Örnek
1. İnsan sayısı: 1000 kişi
2. Günlük su tüketimi: 1000 x 100 = 100000 L/gün
Ortalama akış miktarı: 100000 / 900dk = 111 gpm (6.99 L/s)
Pik akış miktarı: 3 x 111 = 333 gpm (20.97 L/s)
AC ve diğer özel kullanım yükleri bu değerlere eklenir.
Binadaki sıhhi tesisat apareylerinin toplam sayısı bilindiğinde; daha sağlıklı bir sonuca ulaşmak için standart aparey birimi yöntemi kullanılabilir.
c. Oteller
1. İnsan sayısı: İnsan sayısı bilinmiyorsa yatak odası başına 1.75 kişi alınır.
2. Günlük tüketim: 130 gpdc Günlük kullanım saati: 11 saat
Pik akış miktarı: 3x ortalama akış miktarı
Örnek
1. İnsan sayısı: 1000 kişi
2. Günlük su tüketimi: 1000 x 130 = 130000 gpdc
Ortalama akış miktarı: 130000/ (11 x 60 x ) = 1979 pm (12.4 L/s)
Pik akış miktarı: 197 x 3 = 591 gpm
(37.23 L/s) A/C suyu tüketimi bu değere eklenir.
d. Hastaneler
Aşağıda değişik su kullanım değerleri gösterilmektedir:
a. Yatak başına yıllık: 100000 Galon/yıl/yatak (378 m3/yıl-yatak)
b. Yatak başına aylık: 10000 Galon/yıl/yatak (37.8 m3/ay-yatak)
c. Yatak başına günlük: 235-300 Galon/yıl/yatak (0.89 - 1.13 m3/gün-yatak)
d. Saatlik pik akış miktarı: 30 Galon/yıl/yatak (113.4 L/saat-yatak)
e. Min. Saatlik akış miktarı: 3 Galon/yıl/yatak (11.34 L/saat-yatak)
f. Ani pik akış miktarı gpm: (Saatlik pik akış miktarı x 2)/60 =( 11.34 L/saat-yatak)
g. Ortalama pik akış miktarı: Ani pik akış miktarı /2 = (1 = gpm 0.063 L/saat-yatak)
h. A/C şebeke suyu tüketimi: HVAC proje mühendisinden sağlanır.
Notlar
1. Yukarıdaki örnek; mutfağı, çamaşırhanesi ve hidroterapik ünitesi bulunan genel yapıdaki hastaneler içindir.
2. Tablo A/C için gerekli yükleri içermemektedir. Bu yükler A/C mühendislerinden sağlanarak değerlere eklenmelidir.
3. Sprinkler ve sabit borulu yangın sistemlerinin su tüketimi tabloda bulunmamaktadır. Yangın söndürme amaçlı su akışı genellikle 500 gpm (31.5 L/s) ile 1500 gpm (94.5 L/s) arasında alınabilir.
Örnek
500 yataklı hastane:
1. Yıllık Tüketim: 100.000 x 500 = 50.000.000 galon (189000 m3)
2. Aylık Tüketim: 10.000 x 500 = 5.000.000 galon (18900 m3/ay)
3. Günlük Tüketim: 300 x 500 = 150.000 galon (1323 m3)
4. Saatlik pik yük: 30 x 500 = 15.000 gph (132.3 m3/saat)
5. Minimum saatlik yük: 3 x 500 = 1500 gph (S.67 m3/saat)
6. Ani pik akış miktarı: (15.000 x 2)/60 = 500 gph (1.89 m3/saat)
7. Ortalama pik akış miktarı: 500/2 =250 gph (0.945 m3)
8. Günlük toplam su tüketimi: 150.000 galon (1323 m3)
9. Toplam ortalama akış: 250 gph + A/C şebeke suyu
10. Toplam pik yük: 500 gph + A/C şebeke suyu
11. Yangın suyu 1500 gpm (5.67 m3/gün) x 2 saat = 180.000 galon (680.4 m3)
e. Pis Su Akışı Tahmini
Pis su akışı genellikle temiz su tüketimine bağlıdır. Temiz suyun % 5 kadarı pis su tesisatına verilmeden tüketilir. Buna göre su tüketiminin yaklaşık % 95’i pis su tesisatındaki akış miktarı olarak hesaba katılabilir.
f. Yağmur Suyu Tahmini
Yağmur suyu tahmininde yapının toplam yağmur alan çatı alanı dikkate alınır. Bu alanın 24’e bölünmesiyle 3.78 L/dk alarak saatte 10 cm/m2 yağmur yoğunluğundaki akış miktarı elde edilir.
*Sıhhi Tesisat Teknolojisi Yapılar İçin, Ömer Kantaroğlu, TTMD Yayınları