İstanbul’un Büyük Yangınları
6 Ocak 1909-Çırağan Sarayı
Sarkis Balyan ve ortağı Kirkor Narsisyan tarafından yapımı 1871’de tamamlanan Çırağan’da 6 Ocak 1909 tarihinde büyük bir yangın çıkmıştı. Yangında çok sayıda değerli antikanın yanı sıra, II. Abdülhamit koleksiyonuna getirtilen parçalar ile IV. Murad’ın özel kütüphanesi, ilk meclis tutanakları ve belgeleri de kül olmuştu. Olay yaşandığı sırada da, sonraki yıllarda da, yangının İttihatçıların sabotajı olduğuna dair iddialar hep tartışılmış. Bununla birlikte yapılan soruşturma raporunda bu iddialar yer almamış ve yangının elektrik kontağından çıktığı belirtilmiş.
5 Mart 1923-Şile Rum Değirmenlik Mahallesi
Şile’de Rum Değirmenlik Mahallesi’nde çıkan yangında çoğu terk edilmiş yaklaşık 550 Rum, 200 Müslüman evi, ayrıca 100 dükkan, 1 cami, 2 kilise ve bazı resmi binalar yanmıştı. Toplam 1500 kişi yangın yüzünden evsiz kalmıştı.
1948-İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi
Osman Hamdi Bey tarafından 1882’de Mekteb-i Sanayi-i Nefise-i Şahane adıyla kurulan okul, 1926 yılında Fındıklı’daki eski Meclis-i Mebusan Binası’na taşınmıştı. 1948’deki büyük yangından sonra eğitime Yıldız’daki Sağır ve Dilsiz Okulu’nda devam edilmiştir. Onarımın tamamlanmasının ardından okul 1953’te yeniden Fındıklı’daki yerine taşınmıştır.
26 Kasım 1954-İstanbul Kapalıçarşı
Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Kapalıçarşı, tarihi boyunca birçok yangına maruz kaldı. Ama en büyüğü Kasım 1954’te yaşanan yangın olarak gösteriliyor. İstanbul’daki 489 itfaiyecinin 28 günde söndürebildiği yangının nedeni olarak elektrik kontağı gösterilmiş. Yangın sonucu çarşı içinde toplam 1364 ve çarşı dışında 30 dükkân yandı.
27 Kasım 1970-Atatürk Kültür Merkezi
Mimar Feridun Kip ile mimar Rüknettin Güney tarafından projesi çizilen, 29 Mayıs 1946’da temeli atılan bina, ödenek yokluğu nedeniyle tamamlanamayınca 1953 yılında Bayındırlık Bakanlığı’na devredildi ve 1956’da mimar Hayati Tabanlıoğlu projesi ile inşaata devam edildi. Bina, 12 Nisan 1969’da İstanbul Kültür Sarayı adıyla hizmete girdi. 23 yılda tamamlanan İstanbul Kültür Sarayı binası, kısa bir süre sonra 27 Kasım 1970’te Arthur Miller’in Cadı Kazanı adlı oyunu oynanırken çıkan yangında harap oldu. Yangında can kaybı olmadı ancak bina ile beraber IV. Murad adlı oyunun galası için Topkapı Sarayı’ndan getirtilmiş eşyaların bir kısmı da yandı (IV. Murad’a ait bir kaftan, değerli bir Kur’an, IV. Murat’ı gösteren bir tablo). Yangının kaynağı tespit edilemedi. Yangından sonra Hayati Tabanlıoğlu tarafından onarılan bina 8 yıl sonra 6 Ekim 1978 tarihinde ikinci kez açıldı. 2000’li yıllara kadar o haliyle hizmete devam etti.
1975-Esma Sultan Yalısı
Ortaköy Camii’nin yanında bulunan yalı, Sultan Abdülaziz’in kızı Esma Sultan, Çerkes Mehmet Paşa’yla evlendirildiğinde Sultan’a düğün hediyesi olarak verilmiş. 1918 yılından itibaren Rum okulu, 1922 yılından sonra da tütün deposu olarak kullanılan yalı, 1950’lerde birkaç defa satılıp marangozhane ve depo olarak kullanılmış. Bina, 1975 yılındaki yangından sonra harap hale gelmiş. The Marmara Collection, 90’lı yılların başlarında Esma Sultan Yalısı’nı satın aldı ve bina 2001 yılında Philip Robert’in projesi doğrultusunda cam ve çelik kullanılarak yenilendi.
7 Mart 1986-İstanbul Kandilli Lisesi ve Adile Sultan Sarayı
İstanbul Kandilli Lisesi’nde çıkan yangında, okulun yatakhanesi olarak kullanılan Adile Sultan Sarayı tümüyle yandı. Abdülaziz’in 1876’da kız kardeşi Adile Sultan için yaptırdığı saray, 1916’da Kandilli Adile Sultan İnas Mekteb-i Sultanisi adıyla okula dönüştürülmüş, daha sonra Kandilli Kız Lisesi adını almıştı.
16 Mayıs 1992-Tarihi Galata Köprüsü
Haliç’te Karaköy ile Eminönü’nü birleştiren, eski adıyla Cisr-i Cedit (Yeni Köprü), 1845 yılında I. Abdülmecit’in annesi Valide Sultan tarafından yaptırılmış. 1914’te elektrikli tramvay ile geçilmeye başlandığında Eminönü-Karaköy bağlantısı sağlanan köprünün 1992’de, Haliç’e bakan tarafında, yeni bir köprünün inşası sırasında çıkan bir yangın sonucu yanarak büyük hasar görmüş. Köprünün yanma nedeni tam olarak bulunamadı. Onarımından sonra Balat-Hasköy arasına yerleştirildi ve yerine, bugün Galata Köprüsü olarak bilinen modern bir köprü yapıldı.
3 Aralık 1993-Eski Darülfünun Binası
Osmanlı İmparatorluğu’nda medrese dışında bir yüksekokul açılması fikri ilk defa Sultan Abdülmecid zamanında Meclis-i Muvakkat-i Maarif (Geçici Eğitim Meclisi) tarafından 1845’te düzenlenen eğitim programında yer almıştı. Meclis-i Vala tarafından onaylanan rapora göre sıbyan ve rüştiye okullarının üstünde bir “darülfünun” kurulacaktı. Meclis-i Maarif, Darülfünun için Sultanahmet ile Ayasofya arasında üç katlı bir bina yapımını başlattı. Binanın yapım işi, Ayasofya’nın restorasyonunu gerçekleştiren mimar Gaspare Fossati’ye verildi. Bina, ancak 18 yılda (1845-1863) tamamlanabildi. Çünkü Kırım Savaşı’nın başlaması üzerine henüz tamamlanmamış bina askeri hastane olarak kullanıma sokulmuştu. Tanzimat reformlarının bir sonucu olan Osmanlı üniversite kurumu Darülfünun, sadece kısa bir süre üniversite işleviyle kullanılabildi. Bina Maliye, Adliye ve Evkaf Nezaretlerine devredilmiş, Meclis-i Mebusan tarafından kullanıldı. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde İstanbul Adliye binası olarak kullanılan yapı, 3-4 Aralık 1993’te çıkan yangın ile küle döndü.
28 Kasım 2010-Haydarpaşa Garı
Yapımına II. Abdülhamit döneminde, 30 Mayıs 1906 tarihinde başlanan gar, 19 Ağustos 1908 yılında tamamlanmıştır. Tarihi garın çatısı, 28 Kasım 2010 yılında elektrik kontağından çıktığı açıklanan yangınla kül olmuş ve otel yapılacağına ilişkin iddialara karşı dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Danışmanı Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, Haydarpaşa Garı’nın gar olarak muhafaza edileceğini söylemişti. Çıkan yangınla ilgili açılan davada, izolasyon çalışmasını yapan 2 işçi ve şirket sahibi 10 ay hapis cezasına mahkûm edildi.
11 Şubat 2011-Kılıç Ali Paşa Camii
Mimar Sinan’ın 1580’de yaptığı tarihi caminin restorasyonu sırasında çatısında yangın çıktı. Kısa sürede söndürülen yangının sebebi, inşaat çalışmaları sırasında kaza ve elektrik kontağı olarak açıklandı.
19 Şubat 2011-II. Bayezid Camii Hünkar Kasrı
II. Bayezid tarafından 1501’de inşasına başlanan caminin avlusundaki tamamen ahşaptan yapılmış Hünkâr Kasrı’nda yangın çıkınca binanın üst katı küle döndü. Dönemin İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanı Ali Karahan yangının tadilat sırasında çıkmadığını, restorasyon yapılmayan kısımda, avizenin ahşaba monte edildiği bölümdeki bir kaçaktan dolayı olduğunu ifade etti.
25 Aralık 2012-İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü Binası
1860’ta Rıfat Paşa tarafından yaptırılan konak, 1865’teki yangında hasar görmüş ve Rıfat Paşa’nın oğlu Rauf Paşa tarafından 1885’te yeniden inşa edilmişti. Tamamen ahşap olan bina, yangında yok olduğu için betonarme olarak yapılmıştı. 1932’den itibaren Maarif Müdürlüğü ve Bayındırlık Müdürlüğü’nün kullanımındaki ana bina, 1983’ten itibaren de tümüyle Milli Eğitim Bakanlığı’na tahsis edildi. 25 Aralık 2012’de çıkan yangında ise elde edilen ilk bulgulara göre, yangının elektrik kontağından çıkmış olabileceği belirtilirken, binada birkaç gündür sık sık elektriklerin kesildiği öne sürüldü. Yangının hızla yayılmasında, ahşap döşemelerde ve kirişlerde kullanılan yaklaşık 20 santim uzunluğundaki demir çivilerin etkili olduğu belirtildi.
