Beton Soğutma Sistemleri
Yazan: Murat Kuzucu, Alperen Mühendislik Ltd. Şti., AR-GE Bölüm Başkanı
Beton kalitesini olumsuz yönde etkileyen etkenlerin başında sıcaklık gelmektedir. İstenilmeyen sıcaklık değerleri aynı zamanda karıştırma, yerleştirme ve kür işlemlerinde de problemlere neden olur. Bu problemlerin çoğunluğu, hidratasyon hızının ve taze beton karışımındaki suyun buharlaşma hızının artmasıyla sonuçlanır.
Beton sıcaklığı arttıkça;
* Su ihtiyacı artar,
* Kıvam kaybı artar,
* Priz süresi düzensizlik gösterir,
* Terleme hızı ve süresi dengesizleşir,
* Plastik ve kuruma rötrelerine bağlı çatlama eğilimi artar,
* Soğuk derz oluşumu riski artar,
* Hava boşluklarının kontrolü zorlaşır.
* Estetik görünüm bozulur.
Sıcaklık, betonun dayanıklılık özelliklerini de olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle, sıcaklığın beton üzerindeki olumsuz etkileri izlenmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.
Günümüze kadar bu problem, betonun karışım suyuna buz veya soğuk su karıştırılması ile çözülüyordu. Ancak özel betonlarda özellikle de hava sıcaklığının yüksek olduğu günlerde, buz veya soğuk su ekleme metodunun, istenilen beton kalitesinin elde edilmesinde yetersiz kaldığı görülmüştür.
Son dönemlerde Alperen Mühendislik tarafından geliştirilen “kalıpta soğutma” metodu ile betonun kalıba yerleştirildikten yani döküldükten sonra yerinde soğutulması esas alınmış ve bu metotla yapılan çalışmalarda istenilen normlardaki yüksek beton kalitesine ulaşılmıştır. İlk defa Alperen Mühendislik tarafından tasarlanarak imal edilen beton soğutma sistemlerinin kullanılması işçilik ve zaman tasarrufunun yanında yüksek kârlılık sağlar.
Barajlar, köprüler ve enerji santralleri gibi endüstriyel inşaatların özel normlardaki betonlarının soğutulmasında kullanılan Alp Beton Soğutma Sistemleri, betonun karışım suyunu değil, betonun kendisini soğutan bir sistemdir.
Kalıp demirleri döşendikten sonra kullanılacak betonun kriterlerine göre seçimi yapılan polietilen borular kalıbın içerisine yerleştirilir. Polietilen boruların kalıba yerleştirilmesi daha önce hazırlanan proje dahilinde yapılır. Beton dökümü tamamlandıktan sonra beton soğutma grubunda elde edilen soğuk su, polietilen borularla beton içerisinde gezdirilerek betonun hesaplanan sürede soğutulması sağlanır.
Sistem tam otomasyonlu olup, istenilen sıcaklık ve debi değerlerini verebilmekte ve istenilen aralıklarla raporlama yapabilmektedir.
Sistemin gidiş ve dönüş kollektörlerindeki debi ve sıcaklıklar ayrı ayrı ayarlanabilmekte, ölçülebilmekte ve raporlanabilmektedir.
Sistem, ülkemizde ilk defa uygulanan İzmit Köprüsü Projesi’ne ait özel normlardaki betonların soğutulmasında test edilmiş ve tam not almıştır.
Köprü projesi için imal edilen beton soğutma sistemleri, soğuk su gidiş hattı ve soğuk su dönüş hattına sahiptir. Gidiş kollektöründeki her bir hat ayrı ayrı istenilen sıcaklıkta ve istenilen debide su göndermektedir. Soğutma grubunun çalışma aralıkları, gidiş-dönüş sıcaklıkları ve hatlardaki debiler otomasyon sistemi üzerinden takip edilmekte ve raporlanmaktadır.
Beton soğutma sisteminin gidiş-dönüş kollektörlerindeki hat sayısı, sıcaklık miktarı, debi miktarı, çalışma aralıkları projenize bağlı olarak farklı değerlerde ayarlanabilmektedir.
Alperen Mühendislik tarafından tasarlanan Alp Beton Soğutma Sistemlerinin altındaki imza Türk mühendislerine aittir. Sistem tasarımı ve otomasyonu ile Türk mühendisleri tarafından tasarlanmış, projelendirilmiş ve imal edilmiştir.
Sistem, soğutma ihtiyacı olan mekânların, binaların ve makinelerin dışında, koşu hayvanlarının soğutulması gibi birçok farklı alanlarda da kullanılma özelliğine sahiptir.
Beton Soğutma Sisteminin Özellikleri:
1. Beton soğutma sistemi; kalıba dökülmüş betonun istenilen norm ve değerlerde soğutulması işlemlerini tek ünite içerisinde yapabilen, dış hava şartlarında saha çalışmalarına uygun yapıda, taşınabilir, paket soğutma cihazı şeklinde tasarlanmıştır.
2. Beton soğutma sistemi ihtiyaca göre değişik kapasitelerde imal edilmektedir.
3. Sistem, istenilen debide soğuk su üretebilmektedir.
4. Sistem, istenilen sıcaklıkta soğuk su üretebilmektedir.
5. Sistem, soğutma suyu gidiş ve dönüş sıcaklıklarını ölçmekte ve raporlamaktadır.
6. Sistem, şantiye şartlarında çalışmaya dayanıklı bir yapıya sahiptir.
7. Sistemde gelişmiş otomatik kontrol sistemi ve Alp özel otomasyon yazılımı bulunmaktadır.
8. Sistem, kolay kurulma ve kolay taşınma özelliğine sahiptir.
9. Sistem, az yer kaplayan ve paket halinde tek üniteden oluşan bir tasarıma sahiptir.
10. Sistemin kabini dış yüzeyi elektrostatik boyalı, modüler panellerden imal edilmiştir. Kabinin her bölümüne kolayca ulaşılmaktadır.
11. Soğutma grubunun kapasite kontrolü oransal olarak yapılmaktadır. Soğutma grubunun performans değerleri ARI Standart 550/590-98’e uygundur.
12. Soğutma grubunda kullanılan kompresörler yatık, yarı hermetik tipte, tek vidalı ve şantiyede servis edilebilecek yapıdadır. Kompresörün parçalarına bakım ve onarım için kolayca ulaşılabilmektedir. Kompresör yatakları min. 100.000 saat çalışma ömrüne sahiptir. Soğutma grubunda birden fazla kompresör kullanıldığı durumlarda, her bir kompresörün soğutucu akışkan devreleri birbirlerinden bağımsız olarak tasarlanmaktadır. Kompresörün ekonomizeri kompresörün yapısını basite indirgemek amacı ile kompresör dışında bulunmaktadır ve gaz soğutmalı yapıdadır.
13. Sistemin her bir çıkış hattından 10 0C ± 1 sıcaklıkta ve 1 ± 0,1 m3/h kapasitede su geçişi sağlanmaktadır. Bu değerler görsel olarak her an kontrol edilebilir ve sistem tarafından istendiği an raporlanabilir.
14. Sistemdeki pompalar yedekli çalışmaktadır.
15. Sistemdeki gidiş ve dönüş hatlarının boru bağlantıları şantiye şartlarında kullanıma uygun ve kolay kullanıma izin veren malzemeler ile sağlanmıştır.
16. Sistemde kullanılan ekipmanlar otomasyon sistemi ile uyumlu çalışmaktadır.
17. Sistemin soğutma grubuna ait kondenserler ve fanlar şantiye şartlarında çalışmaya uygun dizayn edilmiştir.
18. Sistemde kullanılan fanlar ISO 1940-G 6.3’e göre statik ve dinamik olarak balanslanmıştır. Fanlar, özel yapım montaj yuvalarına titreşim yapmayacak şekilde monte edilmiştir. Motor ve diğer elektrikli armatürlerin bağlantıları santral üzerinde minimum IP65 koruma sınıfı olan bir bağlantı kutusuna kadar taşınmıştır.
19. Sistemin evaporatör ve kondenser serpantinleri bakır boru üzerine hidro mekanik olarak geçirilmiş alüminyum kanattan mamuldür.
20. Sistemdeki bataryalar 150 psig de kaçak testine, 450 psig de basınç testine tabi tutulmuştur.
21. Kondenser finleri dış hava etkenlerine karşı korozyona mukavemetlidir. Kondenser fanları IP54 sınıfında olup, çalışma sıcaklığı – 40°C ile + 55°C arasındadır. Yüksek verimli ve düşük ses seviyesine sahip kondenser fanları kullanılmıştır.
22. Soğutma grubunun kontrol sistemi kilitli bir kapısı bulunan dış etkenlerden etkilenmeyen bir panel (IP54) içerisindedir. Güç ve çalıştırma panelleri emniyet ve kontrol açısından farklı kompartmanlarda bulunmaktadır. Her kompresör ve her bir kondenser fanı için sigorta, termik, faz koruma rölesi ve kontaktör bulunmaktadır.
23. Soğutma grubunda her bir soğutucu devre için yüksek ve alçak basınç kesme switch’leri, donma termostatı, her bir kompresör için akım kesme switchi ve her bir kompresör için çalışma zamanını gösteren zaman sayacı bulunmaktadır.
24. DN15 - 40 arasında dişli vanalar, daha üst çaplarda flanşlı vanalar kullanılmıştır. Vana boyutlandırılması, sistem gereksinimlerine uygun olarak yapılmıştır. Eşit-yüzdesel akış eğrisi sağlayabilen standart Kv değerlerine sahip kontrol vanaları kullanılmıştır. Kullanılan tüm vanalar PN16 basınç sınıfına uygundur.
25. On/off işlevli vanalar boru çapında kullanılmıştır. Tüm vana motorları sistem basıncını kapatabilecek güçte seçilmiştir.
26. Sistemde gidiş ve dönüş hatlarının kontrolünü yapmak için test pompası bulunmaktadır. Bu pompanın kullanımı ve dizaynı saha çalışmalarına uygundur.
27. Sistemin tüm elektrik kablo giriş çıkışları IP 65 standardına uygundur.
28. Sistemin elektrik besleme bağlantıları şantiye şartlarında çalışmaya uygun dizaynda ve mukavemette yapılmıştır.
29. Sistemin birleşim kısımları sızdırmazdır. Dış kısımlar korozyona ve dış hava şartlarına dayanıklı perçin veya civata-somun bağlantıları ile birleştirilmiştir.
30. Sistem şantiye şartlarında çalışmaya dayanıklıdır ve kolaylıkla taşınabilir özelliktedir.
31. Sistem elektrik enerjisi ile çalışmaktadır.
32. Sistemin vinç ile kaldırılabilmesi için gerekli taşıma kulakları bulunmaktadır. Bu kulakların yerleri, cihazın kaldırılması sırasında halatların cihaza zarar vermesini önleyecek şekilde belirlenmiştir.
33. Soğutma sisteminin tabanında minimum 3 mm galvaniz sacdan mamul, 200 mm yüksekliğinde kaide bulunmaktadır. Bu kaide üzerinde taşıma ve yerleştirme için gerekli taşıma yuvaları veya kulakları bulunmaktadır.
34. Sistemdeki tüm debi ve sıcaklık değerleri ekran üzerinden izlenebilmekte, istenilen aralıklarla raporlama alınabilmektedir.
35. Sistemden alınan sıcaklık ve debi raporları hem tablo halinde hem de grafik olarak görüntülenmektedir.
36. Otomatik kontrol sistemi, kullanıcıların sistem verisine ulaşmasına, tesis içinde yerel ağ üzerinden ve bağlantı sağlanırsa tesis dışında internet üzerinden standart internet tarayıcı programları ile ulaşımına imkân vermektedir.
37. Otomatik kontrol sisteminin fonksiyonel olarak çalışması için gereken her türlü işçilik, malzeme ve yazılım Alperen Mühendislik tarafından temin edilmektedir.
38. Mekanik ekipman montajları, sisteme monte edilmiş ve Alperen Mühendislik fabrikasında kalibreli olarak onaylanmış şekilde hazırlanmıştır.
39. Elektrik besleme panosu, otomasyon panoları ve bunlarla ilgili sarf malzemeler sisteme uygun şekilde monte edilmiştir.
40. Kurulan sistem, bünyesindeki verilere, işlevlere ve özelliklere ulaşmak için parola koruması içermektedir.
41. Otomatik kontrol sistemi, bilgi akışını ve farklı senaryolar oluşturulmasını sağlayan alt yapıya sahiptir.
42. Oluşan raporlar bir PC’de saklanarak, gerektiğinde geçmişe yönelik olarak kullanıcı tarafından incelenebilmektedir.
43. Alınan veriler ilave hiçbir programa gerek kalmadan kullanıcı tarafından rahatlıkla grafik ortamda izlenebilmektedir.
44. Standart bir internet tarayıcı program ile sınırsız sayıda kullanıcının ağ üzerinden güvenli bir şekilde sisteme ulaşmasına imkân tanınmıştır.
45. Grafik kullanıcı arabirim ortamında her kullanıcıya ayrı isim ve şifre atanarak yetki seviyeleri oluşturulmuştur.
46. Çalışan fanın kanatlarının döner biçimde görülmesi gibi animasyonlu grafikler tanımlanmıştır.
47. Grafikler üzerindeki anlık veri değerleri, kullanıcı müdahalesi gerekmeksizin kendiliğinden yenilenmektedir.
48. Her kullanıcıya ayrı bir ana sayfa tanımlanmıştır. Kullanıcıların kendi sayfaları dışındaki grafiklere ulaşmaları engellenebilmektedir.
49. Geçmişe yönelik veri grafikleri izlenebilmekte, istenilen tarih ve saat aralığında seçim yapılabilmektedir.
50. Sisteme bağlı her nokta, fonksiyonellik testinden geçirilmiştir.
51. Tesislerde ve kurulu sistem üzerinde son kullanıcı personeline eğitim verilmektedir. Eğitimi veren kişiler, sistemi donanım ve yazılım olarak tanıyan, yeterli bilgi seviyesine sahip konusunda uzman Alperen Mühendislik personelidir.
Eğitim 3 aşamada verilmektedir:
Eğitim 3 aşamada verilmektedir:
• Ücretsiz Ön Eğitim: Sistem devreye alındıktan sonra, 1 gün süreli genel kullanıcı eğitimi.
• Ücretsiz Tazeleme Eğitimi: Ön eğitim tamamlandıktan yaklaşık 2-4 hafta sonra yapılan ve daha ileri konuların ele alınıp soruların yanıtlanacağı 1 gün süreli eğitim.
• Ücretli İlave Eğiti: Kullanıcı, Alperen Mühendislik firmasından randevu almak koşuluyla ilave eğitim alabilmektedir.
52. Alp Beton Soğutma Sistemleri her türlü imalat hatalarına karşı 2 yıl garantilidir.