Bakırın Kullanım Alanları ve Avantajları
Bakır, insanoğlu tarafından yaklaşık 7000 yıldır kullanılmaktadır. Bilinen en eski bakır yatakları Kıbrıs adasında idi. Bu nedenle Bakır, ismini (AesCyprium) ve simgesini (Cu) bu adadan almıştır. Bakırın bulunması ile taş devrinden sonra gelen tunç devri, çok daha modern bir yaşamın başlangıcı olmuştur. Bu devirde insanlar bakırın çok kolay şekillendirilebilen bir metal olduğunu keşfetmişler ve savaş aletlerini bakır kalay alaşımı olan tunçla imal etmişlerdir.
Dövülmüş bakırdan yapılmış en eski eşyalar M.Ö. 4500 yıllarında kullanılmış ve bunlar bugünkü İran'da yapılan arkeolojik kazılarda bulunmuştur. Mısır'da Nil Nehri Vadisinde yapılan kazılarda ise M.Ö. 3600 yıllarında yapılmış bakır yüzükler ve bilezikler gibi süs eşyaları bakırın ne kadar değerli ve kolay şekillendirilebilen bir maden olduğunu göstermiştir.
Bakır boru, eski Mısırlılar tarafından M.Ö. 2750 yıllarında su taşımak için kullanılmıştır. Bu örnekler daha sonraları Romalılar tarafından benimsenmiş ve özellikle bakır su depoları uygulamalarına rastlanmıştır. En eski bakır tesisat örnekleri ise M.S. 79 yılında Vezüv yanardağının yerle bir ettiği Herculaneum arkeolojik şehrindedir.
Bakır boru, önce çok pahalı bir malzeme olarak biliniyordu. Galvaniz ve çelik borularda uygulanan dişli sistem yüzünden kullanılan bakır boruların etleri çok kalın tutuluyordu. Ancak 1930'larda bugünkü lehimli sistemin geliştirilmesiyle et kalınlıkları inceltilerek bakır boru tesisat maliyetleri yaklaşık % 50 ile % 75 arasında düştü. Örneğin, bugün İngiltere'de ısıtma, gaz ve sıhhi tesisat uygulamalarında bakır boru % 95'lik bir paya sahip. 21. yüzyılda ise bakır sanayide ve inşaat sektöründe en çok kullanılan maddelerden biri haline gelmiştir.
Bakır Borunun Kullanım Alanları
1) İçme suyu tesisatları
2) Sıhhi tesisatlar (soğuk ve sıcak su)
3) Isıtma tesisatları
4) Yerden ısıtma tesisatları
5) Soğuk su tesisatları
6) Doğalgaz tesisatları
7) Her türlü tıbbi gaz
8) Soğutucu akışkan devreleri
9) LPG, yağ, yakıt, mazot, gaz tesisatları vs.
Bakır Borunun Avantajları
1- Korozyona Dayanıklılık
Bakır dış etkenlerden etkilenmeyen bir madde olması sayesinde inşaatlarda çok rahat kullanılmaktadır. Alçı, çimento, beton veya su, bakıra hiçbir zarar vermez. Ayrıca bakır ultraviyole ve enfraruj ışınlarından etkilenmediği için uzun yıllar boyunca güvenle kullanılabilir.
2- Kullanım Kolaylığı
Bakır kolay şekillendirilen bir madde olduğundan kullanılması basit ve işlenmesi süratlidir. Bu sayede tesisatçı zaman kazanmakta, dolayısıyla işçilik maliyeti düşmektedir. Ayrıca çok ucuz aletlerle çalışılabilmekte ve lehim sistemi sayesinde kaçak olmayan bir tesisat kurulabilmektedir.
3- Genleşme Özelliği
Düşük bir genleşme oranı (16,6x10 - 6 mm °C) ve bu oranın betonun genleşme oranına (14,0x10-6mm°C) çok yakın olması sayesinde bakır boru çok güvenilirdir.
4- Antibakteriyeldir
Bakır boru yüksek ısıda bile % 100 oranında oksijen veya gaz geçirmeme özelliğine sahiptir. Bu sayede mantar veya bakteri üretmez. Bakır antibakteriyel özelliği sayesinde özellikle durgun su ihtiva eden tesisatlarda bakteri ve yosun üremesini engellemektedir.
5- Enerji Verimliliği
Plastikten 1000 kat fazla olan ısı iletkenliği sayesinde bakır boru özellikle yerden ısıtma tesisatlarında enerji tasarrufuna katkıda bulunmaktadır. Bakır boruların diğer tesisat borularına kıyasla iç yüzeyleri çok kaygan olduğundan küçük çaplı borularla bile randımanlı bir tesisat kurulabilmektedir. Bu sayede daha küçük pompalar kullanılmakta ve dolayısıyla enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
6- Sağlamlık
Bakır borunun çekme mukavemeti diğer malzemelere göre çok yüksektir. İnşaatlarda oluşan zor şartlarda bile bakır boru önlem alınmadan kullanılabilmektedir. Ayrıca ateşten ve kemirgen hayvanlardan da etkilenmemektedir.
7- Basınca Dayanıklılık
Bu özelliği sayesinde bakır boru tesisatta basınç veya ısı kısıtlanması olmadan kullanılabilmektedir. Örneğin 22x1 ölçüsündeki bir bakır boru içindeki suyun 200 °C’ye çıkması halinde bile 16 bara dayanabilmektedir. Bu değerler boru çapı düştükçe daha da artmaktadır. Dolayısıyla zaman zaman 80 °C’yi aşması muhtemel kalorifer tesisatlarında bile bakır boru mükemmel netice vermektedir.
8- Estetik
Bakır borunun ve bağlantı elemanlarının inceliği tesisata çok estetik bir görünüm sağlar. Bakır boru kolaylıkla boyanabilir.
9- Yangına Dayanıklılık
Metal olması sebebiyle bakır boru evlerde meydana gelebilecek yangın olaylarından etkilenmez.
10- Çevreye Duyarlılık
Bakır doğadan elde edilen saf bir madendir. Çevreye hiçbir zarar vermediği gibi tamamen geri dönüştürülebilmektedir.
