Azalan enerji rezervlerine karşı planlanan bir sistem ‘ZEOLIT POMPASI’

TESİSAT MARKET: Zeolit Pompası Sistemi nedir, nasıl bir gelişmenin sonucudur?

SENCER ERTEN: Bu teknolojinin planlanmasındaki amaç: Isıtma sektöründe faaliyet gösteren Vaillant firması duvar tipi cihazlarda dünyanın sayılı firmaları arasında. Vaillant cihaz tekniği açısından geleceğe hazır dememizdeki amaç şu anda mevcut olan cihazların teknik açıdan seviyenin çok üzerinde olmalarına rağmen geleceğin projeleri üzerinde çalışmalar yapılması. Geleceğin projelerinden biri de Zeolit pompası dediğimiz sistem. Azalan enerji rezervlerine karşı planlanan bir sistem

Orta Avrupa’da ilk olarak % 85- % 90 arasında normal verime sahip standart ısıtma cihazları, ardından da düşük sıcaklıkta çalışan, verimi % 93’lere yükseltilen cihazlar üretildi.

Bir sonraki aşama olan yoğuşmalı cihazlar ile baca gazının içinde mevcut olan buhar halindeki suyun üzerindeki enerji kullanılarak % 109’luk bir verim elde edildi. Şu andaki teknik seviye bu durumda. İşte bu durumun bir sonraki adımı zeolit pompası dediğimiz cihazlar. Bu cihazda hedeflenen verim % 135 civarında. Çünkü burada kullanılan enerji doğal enerji kaynağı olan güneş enerjisi. Bu enerji kullanılarak verim yoğuşmalı cihazların çok üzerine çıkarılmış olacak. Almanya’nın enerji dağılımı incelendiğinde enerji sarfiyatının % 48’i sanayi % 52’si kişiye bağlı olarak kullanılmakta. Bu % 52’lik özel tüketimin % 57’si sıcak su ve ısınma ihtiyacı için kullanılır. Enerji sarfiyatını gerektiren cihazlarda bu verimi mümkün olduğu kadar yükseltmek gerekiyor ki enerji sarfiyatını azaltalım. Bu cihazla enerji tüketiminin mümkün olduğu kadar azalması hedefleniyor. İşte cihazın üretilmesindeki ve teknolojisinin geliştirilmesindeki amaç veriminin yüksek olması ve temiz enerji ile çevre kirliliğine olabildiğince az neden olmak.

TESİSAT MARKET: Zeolit nasıl bir maddedir, özellikleri nelerdir?

SENCER ERTEN: Zeolit, alüminyum oksit ve silisyum oksit elementlerinden oluşan kimyasal bir bileşimdir. Tamamen zehirsiz olan bu maddenin çevreye de bir zararı yoktur. Zeolit maddesi ilk olarak Avrupa’da deterjanlarda kullanılmaya başlandı. 1990’lı yılların başına kadar deterjanlarda suyun sertliğini gideren fosfat maddesi kullanılmaktaydı. Ancak atık su olarak yer altı sularına karışan fosfatın çevreye olan zararları ve yer altı sularının kalitesini bozduğu ortaya çıktı ve çevreci hareketlerin de etkisiyle fosfat kullanımı da yasaklandı. Bunun üzerine deterjan sektörü çevreye zararsız olan zeolit maddesini buldu. Daha sonra bu maddenin başka özellikleri olduğu da ortaya çıkarıldı.

Termik olarak 600 ûC sıcaklığa kadar özelliğini koruyan bu madde , molekül yapısının birbirine çok bağlı olması nedeniyle suyu aşırı emme isteği duyuyor. Zeolit suyu emme sırasında molekül yapısını zorladığı için reaksiyon meydana geliyor ve ortaya 200 ûC bir ısı enerjisi çıkıyor. Bizim için asıl önemli olan zeolitin nemlendirilmesi ile nemlenme sırasında ortaya çıkan ısı enerjisini ısıtma veya sıcak su için cihazlarımızda kullanmak.

TESİSAT MARKET: Sistem nasıl çalışıyor?

SENCER ERTEN: Vakum kabı içinde, bir yoğuşma bir de zeolitle kaplı iki eşanjör var. Vakumdaki amaç suyun çok düşük sıcaklıkta kaynama noktasına getirilmesi. Çünkü çevrede mevcut olan enerji her zaman aynı seviyede olmuyor. Bu eşanjörün içinde güneş enerjisinden elde ettiğimiz enerji ile ısıttığımız suyu dolaştırdığımız zaman vakum altında olan kabın içindeki su buharlaşıyor. Su buharlaşma sırasında yukarıya doğru yükselip gaz haline geldiğinde bu eşenjörün arasından geçiyor ve bu sırada zeolit tarafından emiliyor. Bu emilme esnasında ortaya çıkan ısı enerjisi ile bizim kapalı devre tesisatta dolaştırdığımız su ısınıyor ve tesisat yada sıcak su hazırlama boylerine gönderiliyor. Cihaz 2 ûC‘lik dış hava sıcaklığına kadar % 135 olan tam verimi ile çalışabiliyor. Vaillant’a patentli cihazın üretilen numunesi şu anda bir metre civarında bir yüksekliğe sahip. Bahsettiğim modülden cihazın içinde iki tane var. Çünkü zeolit 600 ûC kadar özelliğini kaybetmiyor ama sürekli emme işlemini gerçekleştirdiği için belli bir yerde doyuma ulaşıyor. Maddeye tekrar emme özelliğini kazandırabilmek için onu sürekli kurutmak gerekiyor. Modüllerden bir tanesi nemlendirme işlemini gerçekleştirirken diğeri doyuma ulaşan zeoliti kurutma işlemi için çalışıyor. Hangi modülün kurutma hangisinin nemlendirme işlemi yapacağı üç yollu vana kullanılarak elektronik olarak düzenleniyor. Cihazda sadece kurutma işlemi için doğal gaz enerjisi kullanılıyor. Cihaza su sağlayan devre güneş enerjisi ile çalışıyor. Bu nedenle sistemin güneş enerjisi kollektörü ile birlikte kullanılması gerekli. Cihaz, %135 verim ile hem ısıtma hem de sıcak su ihtiyacını karşılayabiliyor. Sistem borulara 800 ûC sıcaklığında su gönderdiği için istenilen ısınma ve sıcak su ihtiyacını fazlasıyla karşılayabilecek güçte.

TESİSATMARKET:Bu sistemin çıkardığı CO2 ne düzeyde?

SENCER ERTEN: Cihazın sadece kurutma için enerji harcadığını belirtmiştim. Bu çok küçük bir sistem ve küçük bir devreyi ısıttığı için ürettiği karbondioksit oranı da o kadar az. Bu oran şuan en yeni teknoloji olarak görülen yoğuşmalı cihazların teknolojisine göre %20 daha az karbondioksit üretiyor.Güneş enerjisini kullandığı için cihaz doğalgazın yanması sonucu ortaya çıkan karbondioksit oranı çok düşük düzeyde kalıyor. Dolayısıyla çevreye zararı da oldukça az oluyor.

TESİSAT MARKET: Cihaz ne zaman seri üretime geçecek?

SENCER ERTEN: Cihazdan 2001 yılı sonunda bir numune üretildi. 2002 yılı boyunca pratik testleri sürecek 2003 yılında saha testine geçilecek. 2004 yılında seri üretimine başlanması hedeflenen cihazın gücünün 5kw- 25kw arası olması planlanıyor. Asıl hedefi müstakil evler olan sistem, elektrik enerjisi açısından da on daireli bir apartmanı besleyebilecek güçte. Piyasa olarak ilk önce Almanya, Avusturya, İsviçre, Hollanda hedeflenmiş durumda. Tabii bizim aracılığımızla Türkiye’de de satışı yapılacak.

TESİSAT MARKET: Geleceğin yeni teknolojilerinden olan, çalışmalarına zeolit pompasından önce başlanılan ‘Yakıt Hücresi Enerjisi’ projesinden de bahsedebilir misiniz?

SENCER ERTEN: Yakıt Hücresi Teknolojisinde özelde amaç hem ısınma ihtiyacını hem de evde kullanılan elektrik enerjisini tek bir cihazdan elde edebilmek. Genelde ise, evler bazında küçük küçük üniteler kurarak bir mahallenin elektrik ihtiyacını karşılamak hedefleniyor. Cihazın içinde reformer denilen ayrıştırıcı bulunmakta bu ayrıştırıcı doğalgazın içindeki hidrojeni ayrıştırıyor. Reformerin içindeki kimyasal alev oluşmadan yanma gerçekleşiyor. Cihazda bulunan devreler vasıtasıyla ortaya ısı enerjisi dışında bir de elektrik enerjisi çıkıyor. Şu anda üzerinde çalışılan numune 4.6kw saate kadar elektrik enerjisi ve ısıtma için 7kw ‘lık bir güçle çalışıyor. Ancak seri üretime geçildiği zaman 25kw-50kw güçle çalışan bir cihaz olması planlanıyor. Şu anda % 93’lük verim elde ettiğimiz bir ısıtma cihazıyla kıyaslandığında belki ısı verimi olarak aynı olacak ancak % 35’ten büyük bir elektrik enerjisi üretimi sağlaması açısından oldukça avantajlı bir sistem. Daha çok merkezi sistemler ve küçük işyerleri için tasarlanan sistemin ömrü 15 yıl, o da yaklaşık 80.000 saat çalışmaya eşdeğer olarak belirtiliyor. Ömürden kastımız, yakıt hücresi denilen diyaframın sağlıklı çalışma süresi. Şuanda Almanya’da saha testleri yapılan cihazın zeolit pompası gibi 2004 yılında seri üretimine başlanacak.