Su dağıtımı ve basınçlandırma (hidrofor) sistemlerinde ekonomi
Su tüketimini azaltarak pompalama ve ısıtma için harcanan enerjiden de ciddi tasarruflar sağlanacaktır. Suda yapılacak tasarruf, hem su maliyetlerinde hem de ısıtma ve basınçlandırma enerjisi maliyetlerinde tasarruf anlamına gelir ki birim su tasarrufu, maliyetlerde iki misli veya daha fazla azalmaya neden olur.
Su Dağıtım Sistemleri
a. Su dağıtım sistemlerinin işlevi sıcak ve soğuk suyu.
o Binanın her yerindeki kullanım apareylerine,
o Uygun basınç ve sıcaklıkla iletmektir.
b. Bu sistemler aşağıdaki temel amaçları gerçekleştirmelidir:
o Suyu, uygun bir hacimsel debi, minimum basınç kaybı ve maksimum akis, koşulları ile en u/aktaki apareye ulastırmalıdır.
o Maksimum ve minimum basınç kofullarında, en uzaktaki ve en yakındaki apareyde gereksinimleri karşılamaya yeterli basınç Su Basınçlandırma Sistemleri
a. Yüksek yapılarda, sistemi basınç kademelerine ayırarak, her kademeye özel hidrofor kullanmak daha doğrudur. Yaklaşık olarak her 35 m statik yükseklik, bir basınç zonu olmalıdır (Şekil I).
b. Gereksiz yere hidrfor basıncı yükseltildiğinde,
o Pompa verimi düşer
o Hidrofor pompalarındaki elektrik enerjisi tüketimi artar. Ia/la enerji, sürtünmelerle kaybedilir.
o Musluktan akan su debisi artar. Dolayısıyla basınç artışı aynı zamanda gereksiz su tüketimine neden olur.
o İhtiyaçtan daha fazla olan basınç nedeniyle sıçrama, ses, şiddetli akış oluşur, konfor bozulur.
o Borulardaki su hızı 2 m/s'nin altında olmalıdır. 3 m/s değerini geçerse aşırı akış oluşur ve gürültüye neden olur.
o Boru tesisatı ile bataryaların bakır borularının bağlantı noktaları ve bunun gibi tesisatın zayıf noktalarından kaçaklar oluşabilir.
c. Hidrofor basıncının gereksiz yere artırılmasının neden olduğu enerji kaybını değerlendirmek üzere, üç farklı hidrofor ele alınmıştır.
Her örnek için nominal hidrofor, ihtiyaca göre seçilmiş hidroforu göstermektedir. Yükseltilmiş basınç hali ise aynı hidroforda basıncı 1 bar yükseltme durumundaki değerleri göstermektedir. Cihaz kataloglarından yararlanılarak her hal için basınç, debi. verim değerleri okunup Tablo la'da yerleştirilmiş ve buradan güç değerleri hesaplanmıştır. Muslukların debi ayarlı olduğu ve basınç artırımına rağmen su tüketiminin değismedii ve Tablo la'da gösterilen kullanma rejimi kabul edilerek her bir hal için yıllık elektrik enerjisi tüketimleri hesaplanmıştır.
Tablo la'da tam debiye (nominal hidroforların debi değerleri) oranla ifade edilen farklı debilerdeki yıllık su kullanım süreleri verilmiştir.
Buna göre nominal hal ile yükseltilmiş basınç halindeki elektrik tüketim farkları ve bunun nominal elektrik tüketimine bölünmesiyle bulunan artış oranları Tablo I 'de satırlarda gösterilmektedir. Buna göre hidrfor basıncını 1 bar artırmakla (çalışma basınçları ve hidrfor pompasının karakterine bağlı olarak 7 yıllık elektrik tüketimi % 20 ile % 52 oranında artabilmektedir. Nominal basınç değerleri düştükçe. I bar basınç artışı daha fazla etkili olmaktadır.
d. Hidrofor çıkışında basınç regülatörü kullanılmalıdır. Böylece basınç dalgalanmaları önlenir, konfor artar, tesise istenen sabit basınçta su gönderileceği için su tüketimi azalır.
e. Kullanma suyu için yaklaşık 5 myh debiden sonra çok pampalı (kademeli) hidrofor kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Azalan enerji tüketiminden olan kazanç, fiyat farkını bir veya birkaç yılda amorti eder ve kısmen yedekleme imkanı oluşur.
f. Şehir şebekesindeki basıncı mümkün olduğunca kullanmak gerekir (Şekil 2). Ancak çekvaflerden önce pislik ayırıcı kullanılmalıdır. Özellikle bypass hattındaki çekvalfin arasına pislik girerse şebeke suyunun, geri kaçma riskli oluşur.
g. Büyük tesislerde değişken devirli pompalı hidrofor kullanılmalıdır (genellikle gerekli basınç sabit kaldığından değişken devirli tek pompa kullanımı hidrfor uygulamalarında uygun değildir. Bunun için çok pompa kullanmak ve pompalardan birini değişken devirli yapmak uygundur).
h. Basınçlandırma sistemlerinde bütün bina tek pompa ile beslenirse (Amerika'da eskiden yapıldığı gibi):
o Değişen debi dolayısıyla pompa maksimum verim noktasında çalışmaz. Zamanın büyük kısmında kısmi yüklerde ve verimsiz noktada çalışır.
o Sistemdeki basınç kademeleri nedeniyle dşük basınç ihtiyacı olan yere de yüksek basınçla su gönderilir.
o Basınç enerjisi, basınç düşürücülerde veya musluklarda boşa harcanır.
o Motor verimleri de kısmi yüklerde önemli ölçüde düşer.
i. Tek pompalı sisteme göre. optimize çok pompalı basınçlandırma sistemlerinin sağlayacağı ekonomiyi heseplamak ü/ere IS lıp gücünde pompa kullanılan bir uygulama seçilmiştir. Hesaplar Tablo 2'de gösterilmiştir. İlk iki sütunda saat bazında yıllık yük oranı dağılımı verilmiştir. Bu dağılım kabul edilmiştir. Buna göre her iki alternatifin tükettiği enerji miktarları ve toplam enerji tasarrufu hesap sonuçlan tabloda görülmektedir. Optimi/e edilmiş çok pompalı sistemde yıllık elektrik enerjisi tasarrufu 32.537 kVVh mertebesindedir ki. bugünkü maliyetlerle 5.000 USD mertebesinde para tasarrufu anlamına gelir.
j. Basınca duyarlılığın en önemli nedenlerinden biri. soğuk su boru çapları, doğru ve yeteri kadar büyük seçilmiş olmalıdır.
k. Duvar içine monte edilen kullanma soğuk su, sıcak su ve sirkülasyon borularına, terlemeye ve ısı kaybına karsı ısı yalıtımı yapılmalıdır. Bu ısı yalıtımının buhar kesici ile birlikte yapılması ve kelepçe, konsol detaylarında, soğutulmuş su tesisatlarındaki detayların kullanılması gerekir.
1. Dış duvar geçişlerinde, temiz su borusunun, bütün duvar kalınlığı boyunca koruma borusu (kovan) içinden geçirilmesi tavsiye edilir. Koruyucu kovan uzunluğu duvardan (sıva kalınlığı da dikkate alınarak 7 en az 10 mm daha fazla olmalıdır. Çapı ise boru çapından 20 mm daha fazla olmalıdır. Aradaki boşluk dolgu maddesi ile doldurulmalıdır.
m. Açıktan geçen veya donma tehlikesi olan yerlerde borular donmaya karşı izole edilmelidir.
n. Az kullanılan veya donma tehlikesi olan hatların bir ayırma vanası ve bir boşultma musluğu olmalıdır.
o. Çelik boruların sıva. harç. alçı vb malzeme ile temas etmemesi sağlanmalıdır. Aksi durumda önemli korozyon problemleri yaşanır.
Isısan Çalışmaları No: 351 "ENERJİ EKONOMİSİ" kitabından alınmıştır.
Su Dağıtım Sistemleri
a. Su dağıtım sistemlerinin işlevi sıcak ve soğuk suyu.
o Binanın her yerindeki kullanım apareylerine,
o Uygun basınç ve sıcaklıkla iletmektir.
b. Bu sistemler aşağıdaki temel amaçları gerçekleştirmelidir:
o Suyu, uygun bir hacimsel debi, minimum basınç kaybı ve maksimum akis, koşulları ile en u/aktaki apareye ulastırmalıdır.
o Maksimum ve minimum basınç kofullarında, en uzaktaki ve en yakındaki apareyde gereksinimleri karşılamaya yeterli basınç Su Basınçlandırma Sistemleri
a. Yüksek yapılarda, sistemi basınç kademelerine ayırarak, her kademeye özel hidrofor kullanmak daha doğrudur. Yaklaşık olarak her 35 m statik yükseklik, bir basınç zonu olmalıdır (Şekil I).
b. Gereksiz yere hidrfor basıncı yükseltildiğinde,
o Pompa verimi düşer
o Hidrofor pompalarındaki elektrik enerjisi tüketimi artar. Ia/la enerji, sürtünmelerle kaybedilir.
o Musluktan akan su debisi artar. Dolayısıyla basınç artışı aynı zamanda gereksiz su tüketimine neden olur.
o İhtiyaçtan daha fazla olan basınç nedeniyle sıçrama, ses, şiddetli akış oluşur, konfor bozulur.
o Borulardaki su hızı 2 m/s'nin altında olmalıdır. 3 m/s değerini geçerse aşırı akış oluşur ve gürültüye neden olur.
o Boru tesisatı ile bataryaların bakır borularının bağlantı noktaları ve bunun gibi tesisatın zayıf noktalarından kaçaklar oluşabilir.
c. Hidrofor basıncının gereksiz yere artırılmasının neden olduğu enerji kaybını değerlendirmek üzere, üç farklı hidrofor ele alınmıştır.
Her örnek için nominal hidrofor, ihtiyaca göre seçilmiş hidroforu göstermektedir. Yükseltilmiş basınç hali ise aynı hidroforda basıncı 1 bar yükseltme durumundaki değerleri göstermektedir. Cihaz kataloglarından yararlanılarak her hal için basınç, debi. verim değerleri okunup Tablo la'da yerleştirilmiş ve buradan güç değerleri hesaplanmıştır. Muslukların debi ayarlı olduğu ve basınç artırımına rağmen su tüketiminin değismedii ve Tablo la'da gösterilen kullanma rejimi kabul edilerek her bir hal için yıllık elektrik enerjisi tüketimleri hesaplanmıştır.
Tablo la'da tam debiye (nominal hidroforların debi değerleri) oranla ifade edilen farklı debilerdeki yıllık su kullanım süreleri verilmiştir.
Buna göre nominal hal ile yükseltilmiş basınç halindeki elektrik tüketim farkları ve bunun nominal elektrik tüketimine bölünmesiyle bulunan artış oranları Tablo I 'de satırlarda gösterilmektedir. Buna göre hidrfor basıncını 1 bar artırmakla (çalışma basınçları ve hidrfor pompasının karakterine bağlı olarak 7 yıllık elektrik tüketimi % 20 ile % 52 oranında artabilmektedir. Nominal basınç değerleri düştükçe. I bar basınç artışı daha fazla etkili olmaktadır.
d. Hidrofor çıkışında basınç regülatörü kullanılmalıdır. Böylece basınç dalgalanmaları önlenir, konfor artar, tesise istenen sabit basınçta su gönderileceği için su tüketimi azalır.
e. Kullanma suyu için yaklaşık 5 myh debiden sonra çok pampalı (kademeli) hidrofor kullanılmasını tavsiye ediyoruz. Azalan enerji tüketiminden olan kazanç, fiyat farkını bir veya birkaç yılda amorti eder ve kısmen yedekleme imkanı oluşur.
f. Şehir şebekesindeki basıncı mümkün olduğunca kullanmak gerekir (Şekil 2). Ancak çekvaflerden önce pislik ayırıcı kullanılmalıdır. Özellikle bypass hattındaki çekvalfin arasına pislik girerse şebeke suyunun, geri kaçma riskli oluşur.
g. Büyük tesislerde değişken devirli pompalı hidrofor kullanılmalıdır (genellikle gerekli basınç sabit kaldığından değişken devirli tek pompa kullanımı hidrfor uygulamalarında uygun değildir. Bunun için çok pompa kullanmak ve pompalardan birini değişken devirli yapmak uygundur).
h. Basınçlandırma sistemlerinde bütün bina tek pompa ile beslenirse (Amerika'da eskiden yapıldığı gibi):
o Değişen debi dolayısıyla pompa maksimum verim noktasında çalışmaz. Zamanın büyük kısmında kısmi yüklerde ve verimsiz noktada çalışır.
o Sistemdeki basınç kademeleri nedeniyle dşük basınç ihtiyacı olan yere de yüksek basınçla su gönderilir.
o Basınç enerjisi, basınç düşürücülerde veya musluklarda boşa harcanır.
o Motor verimleri de kısmi yüklerde önemli ölçüde düşer.
i. Tek pompalı sisteme göre. optimize çok pompalı basınçlandırma sistemlerinin sağlayacağı ekonomiyi heseplamak ü/ere IS lıp gücünde pompa kullanılan bir uygulama seçilmiştir. Hesaplar Tablo 2'de gösterilmiştir. İlk iki sütunda saat bazında yıllık yük oranı dağılımı verilmiştir. Bu dağılım kabul edilmiştir. Buna göre her iki alternatifin tükettiği enerji miktarları ve toplam enerji tasarrufu hesap sonuçlan tabloda görülmektedir. Optimi/e edilmiş çok pompalı sistemde yıllık elektrik enerjisi tasarrufu 32.537 kVVh mertebesindedir ki. bugünkü maliyetlerle 5.000 USD mertebesinde para tasarrufu anlamına gelir.
j. Basınca duyarlılığın en önemli nedenlerinden biri. soğuk su boru çapları, doğru ve yeteri kadar büyük seçilmiş olmalıdır.
k. Duvar içine monte edilen kullanma soğuk su, sıcak su ve sirkülasyon borularına, terlemeye ve ısı kaybına karsı ısı yalıtımı yapılmalıdır. Bu ısı yalıtımının buhar kesici ile birlikte yapılması ve kelepçe, konsol detaylarında, soğutulmuş su tesisatlarındaki detayların kullanılması gerekir.
1. Dış duvar geçişlerinde, temiz su borusunun, bütün duvar kalınlığı boyunca koruma borusu (kovan) içinden geçirilmesi tavsiye edilir. Koruyucu kovan uzunluğu duvardan (sıva kalınlığı da dikkate alınarak 7 en az 10 mm daha fazla olmalıdır. Çapı ise boru çapından 20 mm daha fazla olmalıdır. Aradaki boşluk dolgu maddesi ile doldurulmalıdır.
m. Açıktan geçen veya donma tehlikesi olan yerlerde borular donmaya karşı izole edilmelidir.
n. Az kullanılan veya donma tehlikesi olan hatların bir ayırma vanası ve bir boşultma musluğu olmalıdır.
o. Çelik boruların sıva. harç. alçı vb malzeme ile temas etmemesi sağlanmalıdır. Aksi durumda önemli korozyon problemleri yaşanır.
Isısan Çalışmaları No: 351 "ENERJİ EKONOMİSİ" kitabından alınmıştır.
