Isıtma Cihazları için Ekotasarım Gereklilikleri ve Enerji Etiketlemesi (Lot 1 ve Lot 2)

Yazan: Dr. Andaç Yakut, Makine Yüksek Mühendisi, Yeşil Enerji & Çevre Bölüm Koordinatörü, Daikin Türkiye, a.yakut@daikin.com.tr

AB Ekotasarım Regülasyonu, ürünlerin çevresel etkilerini tasarım yoluyla azaltmada Avrupa Birliği’nin izlediği yollardan biridir. Ekotasarım, 26 Eylül 2015’ten itibaren konutlarda en fazla enerji tüketen mahal ısıtıcıları, su ısıtıcıları ve su depolama tankları için geçerli olmuştur. Yeni kurallar, yenilenebilir ısı pompaları ve fosil yakıtlı sistemleri kapsayarak kapasitesi 400 kW’a kadar olan ürünler (400 kW dahil) için minimum sezonsal enerji verimliliği gerekliliklerini ve maksimum ses gücü seviyelerini ortaya koyar (2018’den itibaren gaz ve yağ yakıtlı kazanlar için Azot Oksit (NOx) emisyonları da dikkate alınacaktır). Aynı zamanda kapasitesi 70 kW’a kadar olan ısıtma ürünleri (70 kW dahil) için yeni enerji etiketlemesi regülasyonları da yürürlüğe girmiştir. Burada amaç düşük çevresel etkiye sahip olan ürünleri teşvik etmenin yanı sıra, ısıtma ve sıcak su sistemleri için tüketicilerin bilinçli seçimler yapmalarını sağlamaktır.

Ekotasarım Direktifi

AB Ekotasarım Direktifi, enerji ile ilgili ürünlerin (ErPs) çevresel performansını tasarım yoluyla iyileştirmek için düzenleyici bir yapı sağlar. Burada bahsedilen enerji ile ilgili ürünler (ErPs), bir binadaki kazanlar ve klimalar gibi enerji harcayan ürünlerle, pencere ve izolasyon gibi enerji kullanımına etki eden ürünleri içerir.

Ekotasarım Direktifi, AB’de 26 Eylül 2015’ten itibaren mahal ısıtıcıları (ısı pompaları ve fosil yakıtlı kazanlar dahil), kombine ısıtıcılar (hem mahal hem de su ısıtması için), su ısıtıcıları ve su depolama tankları için geçerli olmuştur. Tüm bu ürünler enerji verimliliği için minimum gereklilikleri ve maksimum ses gücü seviyelerini karşılamak zorundadırlar. Aksi halde kullanımları yasaklanacaktır. Mevzuat ayrıca havadan suya ısı pompası, sıcaklık kontrol cihazı ve güneş enerjisi sistemi gibi “paket sistem” mahal ısıtma ve su ısıtma ürünlerini de kapsamaktadır.

Eylül 2015’ten itibaren mahal ısıtıcıları ve su ısıtıcıları için geçerli olan minimum enerji verimliliği seviyeleri 26 Eylül 2017’de artırılmıştır. Ayrıca, Eylül 2018’den itibaren bazı fosil yakıtlı ürünler maksimum NOx (Azot Oksit) emisyon seviyelerini karşılamak zorunda kalacaktır: Bu seviyeler yağ yakıtlı kazanlar için 120 mg/kWh, gaz yakıtlı kazanlar için 56 mg/kWh.

Ekotasarım yapısı altında mahal ve su ısıtmasını ilgilendiren ve her biri değişik ürün grupları için minimum gereklilikleri belirleyen iki “Lot” vardır.

ENER Lot 1 Regülasyonu 813/2013

Mahal ısıtıcıları ve kombine ısıtıcılar için Ekotasarım gereklilikleri

Lot 1; nominal ısıl gücü 400 kW’a kadar olan mahal ısıtıcılarını, elektrik kapasitesi 50 kW olan kojenerasyon teknolojilerini ve 70 kW’a kadar olan elektrikli ısıtıcıları kapsar. Regülasyon minimum mahal ısıtma enerji verimliliği, maksimum NOx emisyonları (26 Eylül 2018’den itibaren), maksimum ses gücü seviyeleri ve ürün bilgi gereklilikleri ile ilgili değerleri ortaya koyar.

ENER Lot 2 Regülasyonu 814/2013

Su ısıtıcıları ve sıcak su depolama tankları için ekotasarım gereklilikleri

Lot 2; nominal ısıl gücü 400 kW’a kadar olan (400 kW dahil) su ısıtıcıları ve depolama hacmi 2.000 litreye kadar olan (2.000 litre dahil) sıcak su depolama tanklarını kapsar. Regülasyon; minimum su ısıtma enerji verimliliği, maksimum NOx emisyonları (26 Eylül 2018’den itibaren), maksimum ses gücü seviyeleri, ürün bilgi gereklilikleri ve su depolama tanklarındaki bekleme kayıpları ile ilgili değerleri ortaya koyar.

Enerji verimliliğini hesaplama

Sezonsal mahal ısıtma verimliliği

Sezonsal mahal ısıtma verimliliği (Ƞs) sisteme enerji girişi ile ilgili olarak verilen ısının bir ifadesidir. Bu değer ürünün enerji sınıfını hesaplamada kullanılır.

Isı pompalarının enerji verimliliği, sezonsal performans katsayısına (SCOP) dayanmaktadır. SCOP; herhangi bir yardımcı sistemin ve ürünün Avrupa’da hangi bölgede kullanıldığını da göz önüne alarak, binanın yıllık ısı ihtiyacının yıllık enerji tüketimine bölünmesiyle elde edilir. Üç tane iklimlendirme bölgesi vardır. Bunlar soğuk (Helsinki), ortalama (Strasburg) ve sıcak (Atina) iklim bölgeleridir. Fosil yakıtlı kazanlar için hesaplama, bölgeden bağımsız olarak, Avrupa ortalama iklim bölgesi kabul edilerek yapılır.

Su ısıtma verimliliği

Su ısıtıcıları için enerji sınıfını hesaplamada enerji verimliliği (Ƞ_WH) kullanılır. Bu; belli bir tüketim yük profili için enerji girişi ile ilgili olarak temin edilen sıcak suyun bir ifadesidir ve bazen sıcak su alma profili olarak ifade edilir. Konutsal uygulamalarda yük profili genelde orta yük profili ile ekstra büyük yük profili arasında değişir. Orta yük profili 2 kişilik küçük bir ev için uygun olurken, ekstra büyük yük profili 5-6 kişi için gerekli olacaktır. Ayrıca, sıcak su depolama tanklarının verimliliği bekleme ısı kayıplarına bağlıdır.

Enerji Etiketlemesi Direktifi

Ekotasarım Regülasyonu kapsamına giren tüm mahal ve su ısıtma ürünleri (paket tipi ürünler dahil) CE işaretli olmalıdır. Ayrıca, 26 Eylül 2015’ten itibaren kapasitesi 70 kW’a kadar (70 kW dahil) olan bu ürünlerde açık bir şekilde enerji etiketinin görüntülenmesi istenecektir. Enerji etiketi, tüketicilere hem enerji kullanımı ile ilgili direkt karşılaştırma yapmada hem de ürüne özgü özelliklerde yardımcı olmayı hedefler. Gereklilikler ise şu şekildedir:

- Tüm ürünlerde basılı bir enerji etiketi olması ve ürün fişinin gösterilmesi gerekir.

- Enerji sınıfına ilişkin bilgiler reklam ve teknik promosyon materyallerinde sunulmalıdır.

- Enerji etiketi ve ürün fişinin elektronik versiyonu bayiler, toptancılar ve montajcılar için hazır edilmiş olmalıdır.

- Ürünler internette satıldığında enerji etiketi ve ürün fişi gösterilmelidir.

Şunu da belirtmekte fayda vardır ki; üreticilerle birlikte Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) dışındaki ülkelerden ürün ithalatı yapanlar (AB üye ülkeleri ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği ülkeleri dahil) eğer bu ürünler Avrupa Ekonomik Alanı’nda satılacaksa, bu ürünlerin etiketli olduğundan emin olmak zorundadırlar.                          

Farklı enerji kaynakları için adil karşılaştırma yapabilmek amacıyla (örn. yağ, gaz ve elektrik) tüm mahal ısıtma ürünlerinin verimlilikleri birincil enerji verimliliği olarak ifade edilmiştir. Burada 1 kWh elektrik 2,5 kWh birincil enerjiye eşittir. AB üreticilerinin ürünlerini Avrupa Ekonomik Alanı dışına satan yetkili temsilciler de ürünlerinin etiketleme regülasyonlarıyla uyumlu olduğundan emin olmak zorundadırlar. Ekotasarım Regülasyonu’nda olduğu gibi, ürün tipine bağlı olarak, enerji etiketlemesi ile ilgili iki adet mevzuat vardır.

Komisyonun Yetki Yönetmeliği

(EU) No 811/2013

Bu yönetmelik mahal ısıtıcılarının, kombine ısıtıcıların, mahal ısıtıcı, sıcaklık kontrolü ve güneş cihazları paketlerinin ve kombine ısıtıcı, sıcaklık kontrolü ve güneş cihazları paketlerinin enerji etiketlemesini kapsar.

Komisyonun Yetki Yönetmeliği

(EU) No 812/2013

Bu yönetmelik su ısıtıcılarının, sıcak su depolama tanklarının (500 litre kapasiteye kadar) ve su ısıtıcı ve güneş cihazları paketlerinin enerji etiketlemesini içerir.

Mahal ısıtma ürünleri için enerji etiketlemesi

Mahal ısıtma ürünleri için enerji etiketleri aşağıdakileri gösterir:

- Marka ve model,

- Mahal ısıtma fonksiyonu (radyatör sembolü ile belirtilmiştir),

- Orta veya düşük sıcaklık uygulama (ısı pompaları için),

- Mahal ısıtma verimliliği sınıfı,

- Nominal ısıl güç,

- Avrupa iklim bölgesi,

- Ses gücü seviyesi iç ortam (ısı pompaları için dış ortam).

Ürünün enerji sınıfı, ürünün sezonsal enerji verimliliği ile ilgilidir ve A⁺⁺’dan (en iyi) G’ye (en kötü) değişir. Eylül 2019’da verimlilik gerekliliklerinin daha da sıkılaştırılmasıyla bu skala A⁺⁺⁺’dan D’ye kadar kapsayacak şekilde kısaltılacaktır. Minimum verimlilik standartlarının altında kalan ürünler ise yasaklanmış olacaktır.

Isı pompaları için iki skala vardır. Bunlardan biri orta sıcaklık uygulamaları (55°C’lik su akış sıcaklıkları için), diğeri de düşük sıcaklık uygulamaları içindir (35°C’lik su akış sıcaklıkları için). Düşük sıcaklık ısı pompası etiketlerinin tek bir skalası vardır ve kombine mahal ve su ısıtıcı ürün olarak etiketlendirilemezler.

Orta ve düşük sıcaklık uygulamaları için enerji sınıfı skalaları yüzde 25 oranında değişiklik gösterir, bu yüzden farklı ürünleri karşılaştırırken benzer nitelikte karşılaştırma yapıldığından emin olunmalıdır. Ayrıca şunu da unutmamak gerekir ki, enerji sınıfı işletme maliyetlerinin bir göstergesi değildir.

Isı pompaları için örnek mahal ısıtma enerji etiketleri

Su ısıtma ürünleri için enerji etiketlemesi

Su ısıtma ürünleri için enerji etiketleri aşağıdakileri gösterir:

- Marka ve model,

- Su ısıtma fonksiyonu/depolama fonksiyonu,

- Su ısıtma/depolama verimlilik sınıfı,

- Nominal ısıl güç,

- Avrupa iklim bölgesi (güneş enerjisi ve ısı pompaları için),

- Ses gücü seviyesi iç ortam (ve ısı pompaları için dış ortam),

- Eğer ürünün sadece pik olmayan saatlerde çalışma kabiliyeti varsa (22.00 ile 7.00 arası).

Mahal ısıtmada olduğu gibi su ısıtma ürününün enerji sınıfı da kendisinin sezonsal enerji verimliliği ile ilgilidir ve A (en iyi) ile G (en kötü) arasında değişir. Eylül 2017’de verimlilik gerekliliklerinin daha da sıkılaştırılmasıyla bu skala A⁺’dan F’ye kadar olmuştur.

Isı pompalı su ısıtıcılar için örnek su ısıtma enerji etiketi

Sıcak su depolama tankları için enerji etiketlemesi

Sıcak su depolama tankları için enerji etiketleri, bu cihazların enerji sınıfını bekleme ısı kaybına göre belirler. Bu sınıflar A’dan G’ye değişir. Eylül 2017’den itibaren bu skala A⁺’dan F’ye kadar olmuştur.

Sıcak su depolama tankları için örnek enerji etiketi

Kombine ürünler için enerji etiketlemesi

Tahmin edilebileceği gibi, kombine ürün etiketleri mahal ve su ısıtıcıları etiketleri bileşenlerini birleştirir. Düşük sıcaklık ısı pompaları kombine mahal ve su ısıtma ürünü olarak etiketlendirilemeyeceğinden dolayı ısı pompası kombine ürünlerinin tek bir skalası vardır (55°C’ye ulaşabilen ısı pompaları için).

Paket sistemler için enerji etiketlemesi

Açıktır ki, çoğu durumda ısıtma ürünlerinin kombinasyonu ısıtma ve sıcak su için genel bir sistem oluşturmak için kullanılır. Örneğin, bir sistem havadan suya ısı pompası, kontrol cihazı, güneş paneli, sıcak su depolama tankı ve yedek ısıtıcı içerebilir. Çoğu zaman, her bir ürünün birleştirilmesiyle ortaya çıkan ürün verimliliklerinin birbirine eklenmesiyle işletmesi daha ucuz, tüketicilere daha cazip gelen, çok daha verimli bir sistem elde edilmesini sağlar.

Böylece tek ürünler için gerekli olan etiketlere ek olarak, yönetmelik paket sistem kurulumu bittikten sonra son kullanıcı için etiket sağlanmasını da zorunlu tutmaktadır. Paket sistemin enerji etiketi çeşitli cihaz üreticileri tarafından sağlanan bilgiler kullanılarak kurulumu yapan kişi tarafından oluşturulacaktır.

Üreticiler, kurulumu gerçekleştiren kişilerin rahatlıkla paket sistem etiketlerini oluşturabilmesi için herkes tarafından erişilebilen internet tabanlı bir servis sağlamak zorundadırlar. Paket sistem etiketleri enerji etiketlerinden farklı görünüp, her tek ürün için elde edilen bilgilere dayalı olarak aşağıdakileri içerir:

- Mahal ısıtma verimliliği,

- Kontrol cihazlarının etkisi,

- Ek kazan verimi,

- Güneş paneli katkısının etkisi,

- Tüm paket sistemin verimi,

- Tüm paket sistemin enerji sınıfı,

- İklim bölgesindeki sezonsal ısıtma verimliliği.

Ekotasarım ve havadan suya ısı pompaları

Mahal ve su ısıtma ürünleri için Ekotasarım’ın getirilmesi, geleneksel fosil yakıtlı kazanlara göre daha yüksek sezonsal verimliliğe sahip olan havadan suya ısı pompaları gibi yenilenebilir enerji sistemlerinin kullanımını teşvik etmeyi amaçlar.

Bunun sebebi, sezonsal verimlilik hesaplarının sistemin işletilmesi esnasındaki sezonsal değişimleri göz önüne alarak, inverter kontrollü havadan suya ısı pompalarının en verimli olduğu kısmi yük kapasitelerindeki enerji verimliliğini hesaba katmasıdır.

Hesaplamalar ayrıca cihazın bekleme veya kapalı konumda olduğu veya termostatın kapalı olduğu konumlar gibi yardımcı konumlardaki enerji tüketimlerini de dikkate alır. Bu faktörler cihazın görünür enerji verimliliğini azaltırken, sezonsal verimlilik derecelendirmeleri gerçek-yaşam enerji performansının daha doğru bir yansıması olarak karşımıza çıkar. Yani sezonsal verimlilik gerçek çalışma şartlarına göre daha doğru verim tanımı sağlar.

Gerçekte bazı fosil yakıtlı kazanların verimlerinin yüzde 100 olduğu söylenmesine rağmen, bu cihazlar iklim şartlarına göre çalışmalarını ayarlayamadığından (aç-kapa çalışarak) yeni kurallara göre sezonsal verimlilikleri düşük olacaktır.

Sonuç

Eylül 2015’te mahal, su ısıtma ve sıcak su depolama cihazları için yeni Ekotasarım Yönetmeliği ve enerji etiketlerinin tanıtılması, kesinlikle konut tipi yenilenebilir enerji sistemlerinin Avrupa’da yayılmasına yardımcı olacaktır.

Türkiye’de de ısıtma cihazları için Ekotasarım ve Enerji Etiketlemesi Yönetmeliklerinin 2018 yılının Nisan ayı içerisinde yayımlanması beklenmektedir.

Yeni kurallar tüketicilere ısıtma ve sıcak su sistemleri için bilinçli seçim yapmalarına olanak sağlayacaktır. Ev sahipleri havadan suya ısı pompaları, güneş panelleri ve en gelişmiş kontrol sistemleri gibi enerji verimli ürünlerden oluşan paket sistemleri seçerek evlerinin tüm yıl boyunca konforlu olmasını, çevresel etkilerini azaltmayı ve yakıt faturalarını düşürmeyi sağlayabilirler.

Havadan suya ısı pompası Daikin Altherma ürün yelpazesi, her türlü konut için çözüm sunmaktadır: İyi yalıtılmış konutlar için düşük sıcaklık split ve monoblok sistemler, fosil yakıt kazanların değişimi için Daikin Altherma Hibrit ve son olarak düşük çevresel etkisi ve yüksek enerji verimliliği ile öne çıkan yeni nesil soğutucu akışkan R32 kullanan yeni Daikin Altherma modelleri bunlara örnek olarak verilebilir.

Yukarıda bahsi geçen bütün bu Daikin cihazları, yeni Ekotasarım Regülasyonu kapsamındadır ve bu regülasyon kapsamındaki gereklilikleri A⁺’dan A⁺⁺⁺’a kadar uzanan yüksek enerji verimlilikleri karşılarlar. Bu sistemler güneş enerjisi panelleri ve kontrol ekipmanları ile birleştirildiklerinde ısıtma ve sıcak su temininde oldukça verimli paket çözümler sağlarlar.

Kaynaklar

1. Commission Regulation (EU) No 813/2013 of 2 August 2013 implementing Directive 2009/125/EC of the European Parliament and of the Council with regard to ecodesign requirements for space heaters and combination heaters

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32013R0813

2. Commission Delegated Regulation (EU) No 811/2013 of 18 February 2013 supplementing Directive 2010/30/EU of the European Parliament and of the Council with regard to the energy labelling of space heaters, combination heaters, packages of space heater, temperature control and solar device and packages of combination heater, temperature control and solar device

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32013R0811

3. Commission Regulation (EU) No 814/2013 of 2 August 2013 implementing Directive 2009/125/EC of the European Parliament and of the Council with regard to ecodesign requirements for water heaters and hot water storage tanks

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32013R0814

4. Commission Delegated Regulation (EU) No 812/2013 of 18 February 2013 supplementing Directive 2010/30/EU of the European Parliament and of the Council with regard to the energy labelling of water heaters, hot water storage tanks and packages of water heater and solar device

http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32013R0812

5. Daikin Altherma 3

https://www.daikin.eu/en_us/product-group/air-to-water-heat-pump-low-temperature/daikin_altherma_3.html

6. Daikin UK White paper: New Ecodesign rules and energy labelling for space and water heaters.