Klimalarda Isıtma Verimliliği: Kış Konforu İçin Bilinmesi Gerekenler
Klimalar çoğu zaman yalnızca yaz aylarında serinlemek amacıyla kullanılan cihazlar olarak görülür. Oysa modern klimalar, “ısı pompası” prensibiyle çalıştıkları için hem soğutma hem de ısıtma yapabilen çok yönlü sistemlerdir. Bu sayede, özellikle ılıman iklim kuşağında yer alan bölgelerde klimalar yalnızca soğutma değil, ana ısıtma kaynağı olarak da tercih edilmektedir.
Güney bölgelerde kış sıcaklıkları çok düşük seviyelere inmediği için, kombi veya merkezi kazan sistemi yerine klima ile ısıtma oldukça verimli bir çözümdür. Enerji tasarrufu sağlamasının yanı sıra, hızlı ısınma ve homojen sıcaklık dağılımı gibi avantajları da vardır. Özellikle inverter teknolojisine sahip klimalar, ortam sıcaklığını sabit tutarken minimum enerji harcar.
Evsel uygulamalarda klima, yıl boyunca konfor sağlayan bir iklimlendirme aracı haline gelmiştir. Soğuk kış günlerinde ısıtma modunda çalışan bir klima, yazın da serinlik sağlayarak iki işlevi tek cihazda sunar. Sıcak su ihtiyacı ise ayrı bir sıcak su üreticisi (örneğin termosifon veya elektrikli ani su ısıtıcısı) ile kolayca karşılanabilir. Böylece evin temel konfor ihtiyaçları –ısıtma, soğutma ve sıcak su– tamamen elektrik enerjisiyle çözülebilir.
Kısacası, doğru kapasitede ve uygun enerji sınıfında seçilmiş bir klima, yalnızca yaz aylarının değil, tüm yılın konfor çözümü olabilir. Ancak verimli bir ısıtma performansı için dış ortam sıcaklığı, cihaz bakımı, montaj konumu ve filtre temizliği gibi unsurlara da dikkat edilmesi gerekir.
Isıtma Amacıyla Klima Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Öncelikle bir mekânın ısıtma ve soğutma kapasitesi ihtiyacının farklı olduğunu belirtmekte fayda var. Örneğin; soğutma ihtiyacı 5.0 kW olan bir mekânın ısıtma ihtiyacı 5.0 kW ‘dan daha düşük veya yüksek olabilir. Bu yüzden eğer klimalar ısıtma için de kullanılacak ise klima kataloglarında bulunan ısıtma kapasitesi(kW) değeri baz alınmalıdır. Klimanın seçimi sırasında ısıtma yükü de dikkate alınarak uygun kapasitede klima seçilmesi hem performans, hem konfor, hem de klimanın verimli çalışması açısından çok önemlidir.
Isıtma Kapasitesi Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Isıtma ihtiyacı mekânın bulunduğu kente, mekânın cam yüzey alanına, çatı katı-bodrum kat veya ara kat olmasına, kuzey-güney cephe olmasına gibi birçok etkene bağlı olarak değişkenlik gösterir. Örneğin; İzmir’deki bir ara kat dairenin 30 m² salonu ile Ankara’daki aynı şartlardaki bir dairenin salonunun ısıtma yükü aynı değildir. Bu nedenle İzmir bölgesinde bu salona 4,2 kW ısıtma kapasiteli bir klima seçimi doğru bir seçim iken Ankara bölgesinde olmayacaktır. Bu seçim yapılırken Ankara’nın dış hava tasarım sıcaklığı baz alınarak hesap yapılmalı ve klima Ankara şartlarında seçilmelidir.
Üretici kataloglarında genellikle ısıtma kapasitesi verilirken dış ortam sıcaklığı, +7 °C kuru termometre / +6 °C yaş termometre; iç ortam sıcaklığı +20 °C kuru termometre, referans değerleri baz alınır. Bu yüzden eğer dış ortam sıcaklığı uzun süre bu sıcaklıkların altına düşen bir bölgede seçim yapılıyor ise daha büyük kapasitede bir klima seçmekte fayda vardır.
Klimaların performansı ve enerji verimliliği, kullanılacakları iklim koşullarına göre değişiklik göstermektedir. Ilıman bölgelerde cihazlar genellikle daha düşük enerji verimliliği sınıfında çalışırken, soğuk iklimlerde aynı cihaz daha yüksek verimlilik sağlayabilir. Sıcak iklimlerde ise cihazların verimliliği en yüksek seviyeye çıkabilmektedir. Bu farklılık, kompresörün dış ortam sıcaklıklarına bağlı olarak çalışma şekliyle ilgilidir. Daha düşük sıcaklıklarda kompresör kapasiteyi koruyabilmek için daha yoğun çalışır ve bu durum enerji tüketimini artırır. Bu nedenle klima seçimi yapılırken sadece cihazın nominal kapasitesi değil, kullanılacağı bölgenin iklim koşulları da dikkate alınmalıdır. İlk yatırım maliyeti ile işletme maliyeti arasında doğru bir denge kurmak önemlidir. Eğer bulunduğunuz bölgede kış aylarında yalnızca 10–15 gün boyunca dış sıcaklık +7 °C’nin altına düşüyorsa, bu kısa süreli yüksek enerji tüketimi kabul edilerek daha düşük kapasitedeki bir cihaz tercih edilebilir. Ancak soğuk dönemler çok daha uzun sürüyorsa, daha yüksek kapasitedeki bir klima seçmek hem enerji tüketimini azaltacak, hem de ilk yatırım maliyetini kısa sürede dengeleyecektir.
Klimalar Isıtmada Çalışırken Ne Kadar Verimlidir?
Klimaların ısıtmada ne kadar verimli çalıştığını gösteren değer SCOP değeridir. Hem üretici kataloglarında, hem de klima enerji etiketlerinde, bölgelere göre SCOP değerleri bulunur. SCOP değeri ne kadar yüksek ise bu, klimanın ilgili bölgede o kadar verimli çalıştığını gösterir. Ayrıca yine enerji etiketlerinde klimaların hangi bölgede ne kadar verimli çalıştığını gösteren harfsel gösterim de bulunur. Kıyı kesimlerinde A+++ verimliliğe sahip bir klima, karasal iklim bölgesinde A sınıfı enerji verimliliğine sahip olabilir. Bu yüzden klimanın enerji verimliliğinin, klimanın kullanılacağı bölgeye göre değişebileceği, klima seçiminde mutlaka dikkat edilmesi gereken bir diğer noktadır.
Klimaları Isıtma Modunda Daha Verimli Kullanmanın Yolları
Klimaları ısıtma modunda kullanırken, iç ortam sıcaklığı ne kadar düşük olursa klima o derece verimli çalışır. Örneğin; dış ortam sıcaklığı +7 °C iken, eğer iç ortam sıcaklığı +28 °C ayarlanmış ise bu klimanın 28 C- 7 °C = 21 °C farkı kapatmak için enerji harcaması anlamına gelir. Benzer şekilde dış ortam sıcaklığı +7 °C iken, eğer iç ortam sıcaklığı 20 °C ‘ye ayarlanmış ise; 20 °C -7 °C = 13 °C olduğu için klima 13°C’lik farkı kapatmak için enerji harcayacak ve 21°C farkı kapatmaktansa 13°C’lik farkı kapatmak için daha az enerji kullanacağından, daha verimli çalışacaktır. Dış ortam ile iç ortam arasında sıcaklık farkının mümkün olduğu kadar az olması sadece verimlilik açısından değil, aynı zamanda sağlığımız açısından da idealdir. Soğuk dış ortamdan bir anda 28 °C gibi yüksek sıcaklıkta iç ortama girmek ve benzer şekilde 28 °C gibi yüksek sıcaklıktaki iç ortamdan bir anda soğuk dış ortama çıkmak, ısı değişimi çok fazla olduğu için hastalıklara davetiye çıkartır. Bu nedenle insan metabolizması açısından da ideal sıcaklık olan 20 °C iç ortam sıcaklığında klimayı çalıştırmak, enerji verimliliğini arttırdığı gibi sağlımız açısından da daha faydalı olacaktır.
Son olarak gerek ısıtma, gerekse soğutmada klimaların verimlilik değerlerinin periyodik aralıklarla klimaya bakım yaptırmaya bağlı olduğu unutulmamalıdır. Klimanın filtresinin temizlenmesi, soğutucu akışkan kaçağı varsa hem onarılması, hem de ilave akışkan eklenmesi gibi periyodik bakım sırasında yapılan uygulamalar sayesinde sistemsel kayıplar önlenerek klimaların verimlilik kayıplarının önüne geçilir. Bu, özellikle kış şartlarında klima performansını oldukça artırır.
Kaynak: Viessmann
