Fan Bakımında Dikkat Edilecek Bazı Önemli Konular

Bir fan ve havalandırma sisteminin iyi onarım altında tutulması, enerji verimli bir model satın almak gibi en azından genel işletme maliyetlerini azaltmada önemlidir. Kötü bakım, fan verimliliğini yüzde 50 veya daha fazla azaltabilir. Belirli temizlik ve yağlama detayları için fan kullanım kılavuzuna ve/veya satıcıya danışılmalıdır. Her zaman servis bakımını yapmadan, yıkamadan/temizlemeden veya herhangi bir fan veya diğer elektrikli ekipmanı ayarlamadan önce devre kesicideki elektriği kapatmayı, sigorta kutusunu veya fan bağlantısını kesmeyi unutmamak gerekir.

• Havalandırma sistemi bileşenleri düzenli bakım gerektirir. Bu, termostatlar ile girişleri, yönlendirme plakalarını, güvenlik ekranlarını, kepenkleri ve fanları ayarlamayı ve temizlemeyi kapsar. Fan kapaklarının (panjurlarının) kontrol edilmesi, soğuk havalarda bir pozisyonda donmadıklarından emin olmak için özellikle önemlidir. 
• Fan kanatlarında ve kepenklerde 1/8 in toz birikmesi, fan performansını %30'a kadar azaltabilir. Tozun güvenlik ızgaralarında veya kepenklerde birikmesine izin verilmesi yüzünden bu elemanlar tamamen açılmaz, bu da fanın performansını daha fazla kısıtlar. Bir motorun üzerinde biriken kir, bir yalıtım görevi görerek motorun yüksek sıcaklıklarda çalışmasına sebep olacağı gibi, motor ömrünün kısa olmasının ve motorun erken yanmasının da ortak bir nedenidir. Fanların, panjurların ve termostatların temizliğini basitleştirmek için bir elektrikli süpürge ve inatçı kirleri gevşetmek için sert kıllı bir naylon fırça kullanılmalıdır. Bir plastik ön cam kazıyıcı ağır kir birikimini kaldırmak için yararlıdır. Kanatlardaki kirleri kazırken dikkatli olunmalıdır, sert kazıma onları çizebileceği gibi dengesizlik ve artan korozyona da neden olabilir. 
• Fan kanatları ve kepenkleri bir fırça ve deterjan suyu ile temizlenmelidir. Fan, gövde ve hava davlumbazını temizlemek için basınçlı yıkama makinesi kullanılabilir, ancak fanın tamamen kapalı bir motor muhafazasına sahip olduğundan emin olunmalı, böylece su ve kir motor sargılarına giremez. Tamamen kapalı bir motorla bile, su veya basınçlı yıkayıcı ile temizlemeden önce fanın elektriği kapatılmalıdır. 
• Fan ve motor yatakları üzerinde yağı idareli kullanmak gerekir. Çok fazla yağ, tozu çeker ve motor sargılarına derinlemesine girer. 
• Soğuk havalarda yapışmayı azaltmak için kepenk menteşelerine birkaç damla antifriz, grafit veya diğer yağlı olmayan yağlayıcı uygulanabilir. Yağ kullanmamalıdır, çünkü bu hızlı bir şekilde toz çeker ve yapışkan hale gelir. 
• Kayış ayarı, kayış tahrikli fanlarla yapılan ve çoğu zaman gözden kaçırılan önemli bakım sorunlarından biridir. Tam hava hareketi sağlanacak ve verimlilik korunacaksa bunlar düzenli olarak ayarlanmalıdır. Bu nedenle, kayışların ayarlanması kolay olmalıdır. Yeni bir fan veya yeni bir kayış monte edildiğinde, başlangıçtaki gerginliği almak için iki haftalık çalışmadan sonra kayış tekrar başlangıç gerginliğine gerdirilmelidir. Bu ilk çalıştırma döneminden sonra, kayış ayda bir kontrol edilmeli ve gerekirse ayarlanmalıdır. 
• Motorun elektrik ve termik aşırı yük koruması kontrol edilmelidir. Bir zaman gecikmeli sigorta kullanılıyorsa, amper kapasitesi motorun etiketinde gösterilen tam yük amperinin (FLA) yaklaşık %125'i kadar olmalıdır. Daha büyük bir miktardaki aşırı akım koruması motor yanmasına izin verebilir. Motorda reset butonu aşırı yük koruması varsa, sıkışmadığından emin olunmalıdır. Dikkat: Otomatik sıfırlama termal aşırı yüklü motorlar uyarı vermeden çalıştırılabilir. Kanatlara veya kayışa erişmeden önce fana giden güç kapatılmalıdır. 
• Sigortaların sıkıca oturduğu, sigorta ve soketlerde korozyon belirtisi olup olmadığı kontrol edilmelidir. Düzgün çalışmayı sağlamak, iç korozyonu ortadan kaldırmak için her ay devre kesiciler kapatılmalı ve tekrar açılmalıdır. Kablolar ve diğer elektrikli sistem bileşenleri bozulma belirtileri, gevşek bağlantılar ve kemirgen hasarı açısından incelenmelidir. Kötü bağlantılar ve/veya korozyon, aşırı ısınmaya ve yüksek yangın potansiyeline neden olabilecek daha büyük elektriksel dirençle sonuçlanır. 
• Tarımsal binalardaki tüm kablolarda korozyona dayanıklı, toz geçirmez ve su geçirmez ekipman kullanmalıdır. Tüm motorlar tamamen kapalı olmalıdır ve her motordan en fazla 50 ft uzakta, görüş alanı içinde bir elektrik bağlantısı kesilmelidir. Kapatmanın fanın veya başka bir motorun yakınına yerleştirilmesi önerilir. Su geçirmez kablo uçları kullanılmadıkça, kalıcı olarak monte edilmiş ekipman için fiş ve kablo ayırıcıları kullanılmaz. Bir fanı veya ısıtıcıyı basitçe bir prize takmak kabul edilebilir veya güvenli değildir. 
• Fan gövdeleri, çerçeveler ve hava davlumbazları kir birikmesi ve korozyon açısından incelenmelidir. İyice temizlendikten sonra, bu ürünlerin ömrünü uzatmak için pas ve korozyona dayanıklı bir boya ile boyanabilir. Yeni fanlar sipariş edilirken, fiberglas, paslanmaz çelik, plastik veya epoksi kaplı muhafazaları belirtmek gerekir. 
• Havalandırma ekipmanı, verimli çalışmayı sağlamak için periyodik ve rutin bakım gerektirir. Tüm bileşenler için bir servis programı oluşturulmalı ve her bir servisin ne zaman gerçekleştirildiğine dair yazılı bir kayıt tutulmalıdır. Havalandırma sisteminin iyi durumda tutulmaması, bir hayvan barınağı sisteminde çevrenin kalitesinin düşmesine veya bir tahıl depolama ünitesinde tahıl bozulmasına ve taşınan havanın birim başına maliyetinin artmasına neden olabilir. 
• Yatak ve kavramalar dikkatli biçimde hizalandıktan ve cıvatalar sıkıldıktan sonra yağlama kontrol edilmelidir. Yataklarda gres dışarı taşana kadar yavaş yavaş basılmalıdır. Aşırı gres, yatakta fazla ısınmaya neden olabileceği için kaçınılmalıdır. İki haftada bir yağ seviyesi kontrol edilmelidir. 
• İşletmecinin, bakım işlerini yetişmiş personeli eliyle yapması, bu şekilde personeli bulunmuyor ise dışarıdan hizmet alması yararlı olacaktır. 
• Endüstriyel tesislerde fanların bulundukları ortamların genellikle tozludur. Tozlar fan kanatlarına yapışarak verim kaybına ve balanssızlık problemlerine sebep olmaktadır. Bu nedenle temizlik ve bakım düzenli yapılmalıdır. 
• Rulman greslerinin, çalıştığı ortam şartlarının özelliğine göre periyodik olarak değiştirilmesi, uygun greslerin kullanılması veya aşırı gres konulmaması gerekir. 
• Fanın kaide ve temel bağlantıları kontrol edilmelidir. 
• Fanda titreşim olup olmadığı kontrol edilmelidir. Beklenmeyen titreşimler görülürse aşağıdaki hususlar kontrol edilmelidir. 

1. Gövde, rotor, yatak ve motor cıvataları yeterince sıkı olmayabilir. 
2. V kayışı hizalaması, gerginliği ve kasnak balansları yeterli olmayabilir. 
3. Yatak montajı yeterince sıkı olmayabilir. 
4. Fan dışından gelebilecek titreşimler kontrol edilmelidir. Böyle bir olasılık için fan   durdurularak hala titreşim olup olmadığı incelenebilir. Motor ile fan sistemden ayrılarak   titreşim kaynağı bu şekilde de araştırılmalıdır. 
5. Rotor ve emiş hunisi arasında yeterli boşluk olup olmadığı kontrol edilmelidir. 

• Yatak sıcaklıklarının sensörlerle kontrol altında tutulmasında yarar vardır. 
• Titreşimler bir titreşim sensörü ile uygun periyotlarda kontrol edilerek erken uyarıcı dinamik bakım yöntemi uygulanmalıdır. 
• İmalatçı tavsiyelerine mutlaka uyulmalıdır.

Kaynak: Aironn Teknik Yayınlar No:1