Yağmur suyu toplama ve gri su sistemlerinin pazarı hareketlenecek
Şüphesiz ki iklim değişikliği ve kuraklık, bugün dünyanın karşı karşıya kaldığı en büyük sorun. Bu sorunun kriz haline dönüşmemesi için de uzmanlar enerji ve su verimliliği sağlayacak, düşük emisyon değerleri sunan sistemlere dikkat çekiyor. Türkiye’de son yıllarda yaşanan kuraklık, yetkilileri harekete geçirdi ve çözüm önerileri arasında yağmur suyu hasadı önemli bir başlık.
15 Ocak 2021 itibarıyla, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nde kabul edilen İstanbul İmar Yönetmeliği Taslağı’na göre bin metrekarenin üzerinde büyüklükteki binalarda yağmur suları için sarnıç zorunluluğu getirildi. Kentsel Dönüşüm Uzmanı Nihat Şen, “Büyük şehrin aldığı kararla da artık sarnıç sistemi dediği yani zemin altı toprak altı yerlerde çatılardan, çevrelerden gelen yağmur suları depolanarak kullanma suyu olarak, oto yıkamalarda, bitkilerin sulanmasına varıncaya kadar her yerde kullanılabilir. İstanbul’da 1 milyon 600 bin yapı var ve bu sistemi gerçekleştirdiğimizde su ihtiyacımızın yüzde 27'sini karşılayabiliriz” dedi.
Taslağa göre kamu yapılarında, alışveriş merkezleri ve inşaat alanı 5 bin metrekareyi geçen yapılarda yağmur sularını toplamak için sarnıç yapımı zorunlu olacak. Yönetmelik değişikliği önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na gönderilecek. Resmi Gazete’de yayımlanması ile birlikte yürürlüğe girecek.
Bu sistemin çok başarılı bir örneğini Çaycuma Belediyesi uyguluyor. Çaycuma Belediyesi’nin yeni yapılarda yağmur suyu toplama sistemini zorunlu hale getiren uygulaması, Yerel İzleme, Araştırma ve Uygulamalar Derneği’nin (YERELİZ) hazırladığı yayında tüm dünyaya örnek gösterildi. Çaycuma Belediyesi, 2019 yılının Eylül ayında Belediye Meclis Toplantısı’nda, kabul ettiği “Yağmur Suyu Toplama ve Kullanma Yönetmeliği” ile taban alanı minimum 200 metrekare olan yeni yapılarda yağmur suyu toplama ve kullanma sistemini zorunlu hale getirdi. Yeni yapı projelerinde 60 metrekare brüt alanı olan bağımsız bölümler için 500 litre, 60-120 metrekare için 750 litre, 120 ve üstü için de 1.000 litre depo alanı ayrılması zorunlu kılınırken, sistemi kurup kullananlara şehir şebeke suyunda yüzde otuza kadar indirim sağlanıyor.
Bir başka güzel örnek de İstanbul Teknik Üniversitesi’nin (İTÜ), 2015’ten beri Ayazağa Yerleşkesi’ndeki uygulaması. Üniversite yerleşkesinin belirli bölgelerinde kurulan yağmur suyu bahçeleri ile zemine uygulanan geçirimli betondan süzülerek doğal yöntemlerle arıtılan ve gölette toplanan yağmur suyu, çevre sulamasında ve kampüsün temizliğinde kullanılıyor. İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Gül Tanık, şebeke suyuna alternatif su kaynaklarını şöyle sıralıyor: “Birincisi, çok gündemde olan yağmur suyu hasadıdır. İkincisi, suyu arıttıktan sonra alıcı ortama deşarj etmek yerine bazı kullanım alanlarında değerlendirerek tasarruf etmektir. Üçüncüsü, kıyı kentlerinde deniz suyunu günümüz teknolojisiyle tuzsuzlaştırma ünitelerinden geçirerek içme suyu elde edilebilmesidir. Bu elbette bütün şehre hizmet edemez ama yerelde bir nebze katkıda bulunur. Dördüncüsü, ‘gri su’ diye adlandırdığımız, evsel kullanımlarımızda tuvalet harici diğer yerlerden kaynaklanan atıksuyumuzun basit bir arıtmadan geçirildikten sonra sifon suyu, bahçe sulama gibi alanlarda kullanılmasıdır” diyor. Tanık ayrıca şu bilgileri de veriyor: “Yeni yapılacak binalarda çatı malzemesinin seçimi ve çatıya verilecek eğimle daha iyi tasarım yapılarak daha fazla yağmur suyu hasat edebiliriz. Buna en elverişli yerler; havalimanları, alışveriş merkezleri, iş yerleri, hastaneler, okullar gibi çatıları metrekare olarak daha büyük alanlardır. Bireysel olarak da binalardan toplanabiliyor. Kayıplarla birlikte yaklaşık yüzde 75 oranında verim alabiliyoruz. Sistem kendini iki yıl gibi kısa bir sürede amorti edebiliyor.”
Uzmanlar kanalizasyon atığı haricinde evsel atıksuyun arıtılmasından elde edilen gri suyun kullanımının, yağmur suyu toplama sistemlerine eklenmesi ile birlikte şebeke suyundan yüzde 40’a varan tasarruf elde edilebileceğini belirtiyor. Tüm bu gelişmeler, ilerleyen günlerde gri su arıtma sistemleri, yağmur suyu toplama, depolama sistemleri pazarlarını hareketli günler beklediğine işaret ediyor.
Gökçen Parlar Ünal
gokcenparlar@dogayayin.com
