Mimari tasarımın hedefleri ile yangın güvenliği bütünleşik olmalı
Yangınla mücadelenin ilk adımı; yangının çıkmasını önleyecek tedbirlerin alınmasıdır. Yangının oluşması için oksijen, yanıcı madde ve yakıcının (enerji) bir araya gelmesi gerekir ki, bu çok kolaydır. Oksijen, her yerde vardır. Aslında yanıcı madde de her yerde vardır, düşünsenize yanıcı olmayan ne kadar az şey var. Geriye kaldı yakıcı şey, yani enerji. İşte ilk önce enerjinin diğer ikisi ile birlikteliğinin engellenmesi gerekir. Yangın güvenliği konusu pek çok meslek disiplininin konusudur ve bu disiplinlerin eşgüdümünü şart koşar. Süreç tasarımla başlar. Mimari tasarımın hedefleri ile yangın güvenliği bütünleşik olmalıdır. Yani mimari tasarım tamamlandıktan sonra yapının yangın güvenlik önlemleri gözden geçirilmemelidir. Tersine, tasarımın en başında yangın güvenliği gözetilerek yol alınmalıdır. Mimarın gözetmesi gereken yangın güvenlik önlemleri, pasif korunma başlığı altındadır ve kaçış yolları ve yangın merdivenleri başta olmak üzere duman tahliye bacaları, merdiven ve asansör boşlukları, yangın bölmeleri, malzeme seçimi gibi konuları kapsar. Pasif korumanın önemi adından pek anlaşılmasa da yapılarda hem yangın çıkmasını zorlaştırıcı, önleyicidir, hem de yangın çıkması halinde can kayıpları ve yaralanmaları en aza indirir. Bunun yanı sıra gereken mekanik tesisatı da daha az karmaşık hale getireceğinden maliyet avantajı sağlar, üstelik daha başarılı bir yangın güvenliği demektir.
Yangınlardaki can kayıpları ve yaralanmaların çoğu, işte bu pasif sistemlerin mimari süreçte gerektiği biçimde gözetilmemiş oluşundandır. Yapının kullanım amacı ve kullanıcı sayısına göre sayıları ve konumları belirlenen, yangın ve dumandan yalıtılmış kaçış yolları, çıkışlar yangının can hasarları sonucunu oldukça etkiler. Tabii yangın önleme ve yangından korunma sistemleri konusunda mekanik tesisat tasarımı ve uygulaması konunun kritik noktalarından biridir. Uygulamada durumun kurtarılmaya çalışıldığı kötü mekanik tasarımlar veya kötü uygulanmış ve denetlenmemiş iyi tasarımlarla ne yazık ki çokça karşılaşılıyor. Çok önemli projeler hakkında öylesine hayati hatalar yapılabiliyor ki, inanmakta güçlük çekiyorsunuz. Sprinkler sistemine, yapı işletmeye alındığından altı ay sonra su doldurulması mı dersiniz, 2 saat yangın dayanımı olan duman egzoz fanının kablolarının beş dakika dayanımı bile olmayan, alelade elektrik kablolarından seçilmiş olmasını mı? Bir zamanlar gördüğüm bir fotoğrafta, tesisat malzemeleri satan bir dükkânın vitrininde “kiralık yangın pompası bulunur” yazıyordu!
Evet yangın, çok kolay çıkabilen bir şeydir ama gök gürültüsü veya şimşek gibi önlenemez bir şey değildir. Her birimiz, herkese karşı sorumluyuz. Tasarımından üretimine, uygulamasından denetimine kadar dört dörtlük bütünleşik bir süreç kurgulayabilirsek yangının sebep olduğu can ve mal kayıplarının önüne geçebiliriz.
Biraz özen, biraz ihtimam…
Tabii ki imara açılması için, orman vasfını ortadan kaldırarak 2B arazisine çevirmek için çıkarılan yangınlara diyecek söz bulamıyorum.
Gökçen Parlar
gokcenparlar@dogayayin.com
