Dünya, Yüzünü Güneşe Döndü

İklimde en büyük değişimi yaratan hava olayı “El Nino” başladı. El Nino’nun “sıcak, soğuk, etkisiz” olmak üzere üç aşaması var. 2 ila 7 yıl arası tekrarlanan sıcak evrede Güney Amerika sahillerinde ısınan yüzey suyunun okyanusa yayılması, atmosferi de ısıtıyor. ABD’li uzmanlar, El Nino’nun bu evresinin Pasifik Okyanusu’nda başladığını, bu nedenle gelecek yıl hava sıcaklığı rekorunun beklendiğini açıkladılar. Uzmanlar, küresel ısınmayı 1.5 dereceyle sınırlandırma hedefinin de 2024’te El Nino etkisiyle aşılabileceğinden endişeli.

El Nino, dünyanın içinde bulunduğu zorlayıcı iklim krizi koşullarını daha da güçleştiren durumlardan sadece biri. Doğal afetler, yangınlar, fosil yakıtlar, çevre kirliliği gibi pek çok etken, durumu daha da vahim hale getiriyor. İklim krizi denildiğinde aklımıza ilk gelen başlık; yenilenebilir kaynak kullanımının artırılması ki bu konu şüphesiz ilgili başlıkların en önemlilerden. Üstelik bu konuda iyi haberler geliyor:

Yenilenebilir enerji konusunda oldukça hızlı adım atan Avrupa Birliği’nde (AB) mesela ilk kez yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerji miktarı (Mayıs ayında) fosil yakıtlardan elde edilen enerji miktarını geçti. Euronews Türkçe’nin enerji alanında çalışan düşünce kuruluşu Ember’den aktardığına göre AB’de mayıs ayında üretilen elektriğin üçte biri rüzgar ve güneş enerjisinden elde edildi. Fosil yakıtların ürettiği enerjiyse yüzde 27 seviyesinde kaldı. Bu oranın kaydedilen en düşük seviye olduğunu belirten Ember, AB’de fosil yakıtlardan enerji üretiminin büyük düşüş yolunda olduğunu bildirdi. “Temiz enerji rekor üstüne rekor kırıyor” diyen Ember Avrupa yöneticisi Sarah Brown, AB’de elektrik dönüşümünü hiperaktif olarak tanımladı.

Benzer veriler, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA)’ndan da geldi. IEA’nın yayınladığı Yıllık Yatırım Raporuna göre yenilenebilir enerji yatırımları, ilk kez petrol üretimi yatırımları seviyesini geçti. Enerji alanında her zamankinden daha fazla yatırım olduğunu görüyoruz. Şirketler, araştırma kurumları ve hükümetler, gelecekte dünyamızı güçlendirmeye yardımcı olabilecek teknolojilere para akıtıyor. Dünya, 2022'de yaklaşık 2,8 trilyon dolarlık enerji yatırımı gördü ve bunun yaklaşık 1,7 trilyon doları temiz enerjiye gitti. Bu, şimdiye kadar temiz enerjiye yapılan en büyük yıllık yatırım.

Türkiye’de de yenilenebilir kaynak kullanımlarında ciddi bir artış olduğunu görüyoruz. Ancak tek başına yenilenebilir enerji kullanımı iklim krizi ile baş edebilmek için yeterli değil. Temiz enerjili sistemlerin kullanımının teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması, geri dönüşüm, atık ayrıştırma, yeşil alanların artırılması, karbon emisyonlarının azaltılması, su verimliliği, gıda güvenliği gibi konular da en az yenilenebilir enerjiler kadar önemli. Küresel iklim krizi, koskocaman bir sorun ve içinde irili ufaklı ama hepsi birbiri ile bağlantılı başka başlıklar içeriyor. Ne yazık ki bu başlıklardan herhangi birinden vaz geçmek mümkün değil. Konunun tüm başlıklarının hassasiyetle ele alınması kolay olmasa da zorunlu...

Editörün Notu: Doğa Yayıncılık’ta çalıştığım 16 yıllık yolculuğumun son yazısı bu. Bana bu yolculukta eşlik eden herkese tesekkürlerimi sunuyorum. Sizlere Termodinamik’teki editör yazımda küçük bir veda mektubu bıraktım, buradan da sevgilerimi iletiyorum. Görüşmek üzere..

Gökçen Parlar Ünal
Genel Yayın Yönetmeni
gokcenparlar@dogayayin.com