800 yıl önce bulduğumuzu yeniden keşfediyoruz
Enerjinin bilinçli, idareli kullanımı gündemi, otomatik kontrol sistemlerinin önemini de artırıyor. Aslında sibernetiğin, otomasyonun ilk uygulamaları, yaklaşık 800 yıl önce, bugün Şırnak ilinin ilçesi olan Cizre?de El Cezerî tarafından geliştirilmiş. 1153?1233 yılları arasında yaşayan ve dünyanın ilk sibernetik alimi olarak bilinen El Cezerî, otomatik kapılar, kuyulardan su çeken aletler, pnömatik aletler, otomatik kontrol sistemleri, termos, su saatleri, şifreli anahtarlar ve robot tasarımları yapmıştır. 80 civarında makinenin mucidi olan bilim adamı ve mühendis El Cezerî?nin , "Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap" adlı eserinde geliştirdiği cihazlar çizimleri ile birlikte yer alıyor. Leonardo da Vinci?nin bu mühendisinin çalışmalarından istifade ettiği de söylenceler arasında. El Cezerî?nin otomasyon konusundaki en önemli katkısı; otomatik sistemlerden sonra, su gücü ve basınç etkisinden yararlanarak kendi kendine denge kuran ve ayarlama yapan bir süreci kurgulamış olmasıdır. Topkapı Sarayı?nda kopyaları bulunan kitabında El Cezerî (veya El Cizirî); ?Tatbikata çevrilmeyen her teknik ilim, doğru ile yanlış arasında kalır? demiş.
Otomatik kontrol sistemlerinin ?tatbikatları?, artık ?olmazsa olmaz?larımız haline geldi. Sensörler aracılığıyla, sistemin mevcut durumu, değerleri ile ilgili ölçümleri geri bildiren veya ?durum bilgisi?ni vermeyen, sadece sistemi istenen değerde tutma görevinde olan otomatik kontrol sistem ve cihazları, gereksiz enerji tüketiminin engellenmesinde tesisat sistemlerinin de en önemli oyuncuları. Sıcaklık, nem sensörleri, termostatlar, zamanlayıcılar, konvertörler gibi pek çok ürün ve pek çok üretici kuruluş, pazarda etkinliğini artırıyor. Öncelikle elektrik-elektronik mühendisliği alanı olarak görülen otomatik kontrol, makina mühendisliğini de giderek daha fazla etki alanına çekiyor.
Bu alanda 1958 yılında İTÜ hocaları tarafından ?Türk Otomatik Kontrol Kurumu? kurulmuş ve bu kurum 1990 yılında Otomatik Kontrol Türk Milli Komitesi (kısaca TOK), adını almış. Uluslararası Otomatik Kontrol Federasyonu'nun Türkiye'deki ulusal üye kuruluşu olan TOK, bu alandaki bilginin etkin paylaşımı için her yıl toplantı düzenliyor. Makina Mühendisleri Odası bu alanda meslek içi eğitimler veriyor, bu eğitimlere katılanlar ?Otomatik Kontrol Mühendis Yetki Belgesi? alabiliyor.
(Akıllı kontrol sistemleri, güç kontrol sistemleri gibi otomatik kontrolün pek çok konusunda bugünün ve geleceğin teknolojilerini öğrenmek isteyenler; bir kaç gün önce Yıldız Teknik Üniversitesi?nde yapılan, Otomatik Kontrol Türk Milli Komitesi?nin ?Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı? bildiriler CD?sine göz atabilirler.)
