İstanbul’un Yakın Dönemde Yanan 7 Tarihi Binası

08 Eylül 2015 Dergi: Ağustos-2015

İstanbul, binlerce yıldır yaşadığı yangınlar ile defalarca küllerinden doğmayı başarmış güçlü bir şehir. Sahip olduğu kültürel miras, şehri paha biçilemez bir değer haline getiriyor. Yaşadığı yüzlerce yangınla mücadele eden İstanbul, son yıllarda yaşanan tarihi eser yangınlarıyla da hepimize birer mesaj verir nitelikte: Zamanla sürekli savaşan bu kadim şehir, biraz desteğe ihtiyaç duyuyor… Gereken tedbirler alınmaz, kontroller yapılmazsa, sahip olduğumuz paha biçilmez eserleri tek tek yitireceğiz… İşte İstanbul’un yakın dönemde yangın felaketine uğramış yedi muhteşem eseri…

Gazi Osman Paşa İlk Öğretim Okulu Yangını - 13 Temmuz 2002

Naime Sultan Yalısı, II. Abdülhamid tarafından 1876 yılında inşa ettirildi ve 1883'te mabeyin müşiri olarak atandığında Gazi Osman Paşa'ya hediye edildi. Daha sonra 1898 yılında 2. Abdülhamid’in kızı Naime Sultan ile Gazi Osman Paşa’nın oğlu Kemalettin Paşa evlenip yalıya yerleşince hem Gazi Osman Paşa hem de Naime Sultan Yalısı olarak iki isimle anıldı. 1924'te, Naime Sultanın diğer Osmanlı Hanedanı üyeleriyle beraber sürgüne gönderilmesinden sonra boş kalan yalı, 1944'te kamulaştırıldı.2002 yılına kadar Gaziosmanpaşa İlköğretim Okulu olarak kullanılan görkemli yalının yerinde eskiden deniz hamamları bulunuyordu. Yalının arka tarafına dar bir yolla ayrılan bir de köşk yapılmıştı.13 Temmuz 2002'de gerçekleşen yangın sonucunda büyük ölçüde kullanılamaz hale gelen yapı halen atıl durumdadır.

Haydarpaşa Gar Binası Yangını - 28 Kasım 2010

Devrin Osmanlı padişahı II. Abdülhamit döneminde, 30 Mayıs 1906 tarihinde yapımına başlanmıştır. 19 Ağustos 1908 tarihinde tamamlanıp hizmete girmiştir. Bir rivayete göre binanın bulunduğu sahaya III. Selim'in paşalarından Haydar Paşa'nın adı verilmiştir. Binanın inşaatı, Anadolu Bağdat adı altında bir Alman şirketi gerçekleştirmiştir. Ayrıca bir Alman'ın teşebbüsüyle garın önünde mendirek inşa edilerek Anadolu'dan gelecek veya Anadolu'ya gidecek vagonların ticari eşyasını yükleme ve boşaltma işlevi için tesisler yapılmıştır. İki Alman mimar Otto Ritter ve Helmuth Cuno tarafından hazırlanan proje yürürlüğe girmiş, garın yapımında Alman ustalarla İtalyan taş ustaları birlikte çalışmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında gar deposunda bulunan cephanelere 1917'de yapılan bir sabotajla çıkan yangın sonucu binanın büyük bir bölümü hasar görmüştür. Yeniden onarılan bina bugünkü şeklini almıştır. 1979'da Haydarpaşa'nın açıklarında Independenta adlı tankerin bir gemiyle çarpışması sonu meydana gelen patlamadan ve sıcaktan dolayı binanın O Linneman adlı ustanın yaptığı kurşun vitrayları hasara uğramıştır. 1976'da aslına uygun olarak yeniden geniş çapta onarılmış ve 1983'ün sonunda dört dış cepheyle iki kulenin restorasyonu tamamlanmıştır. 28 Kasım 2010 tarihinde çatısında çıkan ağır yangından dolayı çatısı çökmüş ve 4. katı kullanılamaz hale gelmiştir. Yangına sebep olarak çatıda elektrik kontağı ve izolasyon çalışmaları yapılırken meydana gelen kaza gösterilmiştir.

Kılıç Ali Paşa Camii Yangını - 11 Şubat 2011

Kılıç Ali Paşa Camii, Kaptan-ı Derya Kılıç Ali'nin Mimar Sinan'a yaptırdığı İstanbul'un Tophane semtinde bulunan camidir. 1580 yılında yapılmıştır. Türbe, medrese ve hamamdan oluşan bir de külliyesi vardır. Kubbenin iki yanındaki yarım kubbeler, diğer iki yanındaki kemerler ve destek duvarlarıyla cami Ayasofya'nın küçük boyutta bir revizyonudur. Mihrap tarafındaki çiniler İznik'in parlak döneminin ürünüdür. 2011 yılında ciddi anlamda restorasyon geçiren Cami, türbe ve hamamı ile yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Tophane Tramvay durağında bulunan Kılıç Ali Paşa cami ve külliyesinin minyatürü de bulunmaktadır. Külliyenin bir kısmı restorasyona dahil edilmemiş olup bakımsız durumdadır. Cami hemen karşısında bulunan oldukça büyük Osmanlı çeşmesi ile de uyumlu olup içinde birçok levent kabristanı barındırmaktadır. Mihrap, camii duvarından dışarıya taşırılmıştır. Kılıç Ali Paşa Camii: Tophane Meydanı’nda bulunan cami Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmış. 1581 yılında inşa edilen bu caminin hikayesi de şöyle: Kılıç Ali Paşa, cami yaptırmak için Sultan III. Murad’dan yer ister. Sultan da, Kaptan-ı Derya olmasından dolayı Kılıç Ali Paşa’ya denize cami yapmasını söyler. Bunun üzerine çok üzülen Paşa, Mimar Sinan ile anlaşır ve Tophane rıhtımının kenarına taş, toprak, moloz yığarak caminin inşasına başlar. Kılıç Ali Paşa Camii deniz üzerine kurulan ilk camidir. 11 Şubat 2011 tarihinde çıkan yangının sebebi, yapılan restorasyon çalışmaları sırasında kaza ve elektrik kontağı olarak açıklanmıştır.

Bayezid Camii Hünkar Kasrı Yangını - 19 Şubat 2011

Bayezid Şehrin en büyük meydanında Sultan Bayezid Veli tarafından yaptırıldı. İstanbul’un fethinden sonra şehre kurulan ikinci büyük selatin camii idi. Şehirdeki ilk selatin camii olan Fatih Camii orijinalliğini kaybettiğinden İstanbul’da orijinalliğini koruyan en eski selatin camii olarak kabul edilir. İstanbul’da 1509’da meydana gelen ve “Küçük Kıyamet” diye anılan depremden zarar gördü. Depremden sonra kısmen onarılan camiinin onarımını daha sonraki yıllarda tamamlayıp güçlendiren Mimar Sinan oldu. Onun, 1573’de caminin içinde bir kemer inşa ederek yapıyı güçlendirdiği biliniyor. 1683 yılındaki bir yangında minare külahları tutuşarak zarar gördü; 1743’te ise minarelerden birisine yıldırım isabet etmesi sonucu külahı yandı. Yapıya dahil Hünkar Kasrı, 1506 yılında inşa edilmiştir ve iç tarafta padişahın namaz kıldığı ve halkı kabul ettiği bölüm yer alır. 19 Şubat 2011’de bu bölümde çıkan yangının sebebi olarak elektrik kontağı tespit edilmiştir.

Kapalıçarşı Yangını - 23 Aralık 2012

Kapalıçarşı, İstanbul kentinin merkezinde Beyazıt, Nuruosmaniye ve Mercan semtlerininin ortasında yer alan dünyanın en büyük çarşısı ve en eski kapalı çarşılarından biridir. Kapalıçarşı'da yaklaşık 4.000 dükkan bulunmaktadır ve bu dükkanlarda toplam çalışan sayısı yaklaşık 25.000'dir. Gün içerisindeki en yoğun zamanlarında içinde yarım milyona yakın insan barındırdığı söylenir. Yılda 91 milyon turisti ağırlayan çarşı, dünyanın en fazla ziyaret edilen turistik mekanıdır. Fatih Sultan Mehmet'in Kapalıçarşı'nın inşaatına başladığı yıl olan 1461 Kapalıçarşı'nın kuruluş yılı olarak kabul görmüştür. Asıl büyük çarşı ise Kanuni Sultan Süleyman tarafından ahşap olarak inşa ettirilmiştir. Dev ölçülü bir labirent gibi, 30.700 metrekarede 66 kadar sokağı, 4.000 kadar dükkânı ile Kapalıçarşı, İstanbul’un görülmesi gereken, benzersiz merkezlerinden biridir. Adeta bir şehri andıran, bütünü ile örtülü bu site zaman içerisinde gelişip büyümüştür. İçinde son zamanlara kadar 5 cami, 1 mektep, 7 çeşme, 10 kuyu, 1 sebil, 1 şadırvan, 24 kapı, 17 han bulunmaktaydı. 15. yüzyıldan kalan kalın duvarlı, bir seri kubbe ile örtülü eski iki yapının etrafı sonraki yüzyıllarda, gelişen sokakların üzerleri örtülerek, ekler yapılarak bir alışveriş merkezi haline gelmiştir. Geçen yüzyılın sonlarında deprem ve birkaç büyük yangın geçiren Kapalıçarşı, eskisi gibi onarılmışsa da, geçmişteki özellikleri değişikliğe uğramıştır. 23 Aralık 2012 tarihinde çıkan yangın Örücüler Kapısı'nda güvenlikçilerin kulübesinde başlamış, sebebi ise elektrik kontağı olarak açıklanmıştır.

İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yangını - 24 Aralık 2012

İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü binası, Babıâli Yokuşu ile Prof. Dr. Kâzım İsmail Gürkan Caddelerinin kesiştiği köşede bulunmaktaydı. Yapı, 1865 tarihli Hocapaşa Yangını’nda yanan Rıfat Paşa’nın ahşap konağının yerine, kâgir olarak Rıfat Paşa’nın oğlu Rauf Paşa tarafından yaptırılmıştır. 12 Eylül 1301 / 24 Eylül 1885’te konak ve bahçesine inşa edilen iki yapı, Sultan I. Mahmud Vakfı’na ait iken Maliye hazinesine geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde, başkent içindeki bazı paşa konaklarının idare binası olarak kullanıldığı dönemde, Rauf Paşa Konağı da Nafia Nezareti’ne tahsis edilmiştir. Bahçesinde yer alan diğer yapılar ise Emniyet Sandığı ve Tayyare Cemiyeti’ne verilmiştir. 1931-1932’ye kadar Nafia Nezareti Dairesi olarak kullanılan konak, bu tarihten itibaren İstanbul Bayındırlık Müdürlüğü ve Maarif Müdürlüğü tarafından paylaşılmıştır. 1983’te, konağın kullanımı tamamen Millî Eğitim Bakanlığı’na tahsis edilmiştir. 24 Aralık 2012 Pazartesi günü meydana gelen yangında kullanılamaz hale gelen 150 yıllık tarihi binanın yangın sebebi, kayıtlara elektrik kontağı olarak geçmiştir.

Galatasaray Üniversitesi Yangını - 22 Ocak 2013

1856 yılında inşa edilen Dolmabahçe ve 1871 yılında inşa edilen Çırağan saraylarının hanedan ailesine yetmemesi sebebiyle 1870'li yıllarda Balyan Ailesi'ne ek saray binaları inşa ettirilmiştir. Bu binalara ikincil binalar anlamında Feriye Sarayları adı konmuştur. 1924 yılında hanedan yurtdışına gönderilince boşalan Feriye Saraylarından biri, 1927 yılında Yüksek Denizcilik Okulu olmuştur. Bu okul daha sonra Tuzla'ya nakledilince burada 1982 yılında Anadolu Deniz Meslek Lisesi yer almıştır. Okul olan diğerlerinden biri 1928 - 1929 yılında Kabataş Erkek Lisesi, diğeri de 1965 yılında Galatasaray Kız Bölümü, 1992 yılında Galatasaray Üniversitesi ve İlkokulu olmuştur. Feriye Saraylarının diğer bir bölümü ise lokanta olmuştur.22 Ocak 2013 tarihinde çıkan yangına binanın çatı kısmı çöktü. Yangına karadan ve denizden söndürme araçlarıyla müdahale edildi.Buradaki yangın sebebi olarak çatı arasından geçen asansör kulesinin elektrik kablolarının aşırı ısınmadan dolayı erimesi ve tutuşması tespit edilmiştir.