Vakum Yalıtımlı Paneller: Buzdolabı Geri Dönüşüm Sektörü için İddialı
Tüketiciler, günümüz modern soğutucu cihazlardan gıdaları depolamak için yeterli alana sahip olmasını, farklı soğutma ihtiyaçlarına yanıt verebilmesini ve enerji verimli olmasını bekliyor. Avrupalı üreticiler müşteri taleplerini en üst seviyede karşılayabilmek için gelişmiş yalıtım malzemelerine yöneliyor. Pek çok büyük hacimli ev aleti üreticisi cihazın kapladığı alanı büyütmeden, depolama kapasitesini artırarak müşteriyi memnun edecek çözümü bulmak için vakum yalıtımlı panel (VIPs) kullanımını tercih ediyor. Ancak cihaz üretim tarafında bu yenilikçi gelişmeler firmaları, buzdolapları ve dondurucu cihazların kullanım ömürlerinin sonuna geldiğinde çevresel etkileri sorunu ile karşı karşıya bırakıyor.
Adından da anlaşılacağı gibi, vakum yalıtımlı bir panelin yalıtım verimi, panelin içindeki havanın neredeyse tamamının bir vakum ile alınması ile ilintilidir. Polistren, poliüretan gibi pek çok geleneksel yalıtım malzemesi, bir polimer matriksinde sıkıştırılmış hava içerir ve hava, kötü bir ısı iletkendir. Dolayısıyla bu malzemeler mükemmel ısı yalıtım özelliği taşır. Ancak vakum havadan daha yalıtkandır ve yalıtım malzemesi içinden hava alındığında, daha iyi ısıl direnci olan ve daha avantajlı panel kalınlığı bulunan yalıtım malzemesi elde edilmiş olur. Vakum yalıtımlı panellerde, vakumlama teknikleri mükemmele doğru yaklaşıyor. Bu paneller sadece soğutma endüstrisi için değil, yapı sektöründe de giderek daha fazla dikkat çekiyor. Vakum yalıtımlı paneller, çok gözenekli ama boyutsal olarak kararlı sert bir çekirdek malzeme, genellikle şekilsiz bir silikadan (daha çok dumanlı silika) yapılır, ancak cam elyaf veya silikon karbür gibi diğer malzemeler de kullanılabilir. Çekirdek gaz geçirmez bir bariyer film tabakası ve dayanıklı harici tekstil bir membranla kaplıdır. Çekirdek malzemenin merkezindeki hava, çok düşük bir rezidüel basınçla boşaltılır. Vakum yalıtımlı panelin çekirdeğinin, çekirdeğin kendi içine doğru çöküşünü engellemek için dayanıklı yapıda bir materyale ihtiyacı vardır. Halihazırda kullanım ömrünün sonuna gelen soğutucu cihazların % 99’u, geleneksel yalıtım malzemelerinin içeriğinin arındırılabilmesi için geri dönüşüm firmalarına sevk edilir. En yaygın kullanılan yalıtım malzemesi poliüretan köpüktür. Eski cihazlarda bu polimer köpükler, CFC gazlar kullanarak genleştirilirdi. 1990’lı yıllarda, CFC’lerin kullanımı yasaklandı ve CFC’lerin yerini daha ozon dostu hidrokarbonlar aldı. Genellikle bir cihazın ısı yalıtım malzemesi, genleştirilmiş polistren içerir ve bazı eski cihazlarda yalıtım malzemesi olarak cam yünü ve mineral yünler bulunur. Son 25 yılda soğutucu cihazların bu gibi materyallerinin çevresel zararlı etkilerinin giderimi işlemleri geliştirilmiştir. Hâlâ göreceli olarak nadir olmasına rağmen, soğutma cihazlarının vakum yalıtımlı panellerinin atık cihazlar için iki kademeli arıtma tesislerine sevki, giderek yaygınlaşıyor. Vakum yalıtımlı panellerle yalıtılmış cihazlar kullanım ömrünün sonuna geldiğinde, iki kademeli arıtma tesisinde parçalama ve öğütme aşamalarında panelde bulunan materyal çekirdeği açığa çıkar. Vakum yalıtımlı panellerin bileşimi gayet iyi bilinmektedir. Avrupa Ev Cihazları Üreticileri Komitesi (CECED) tarafından gerçekleştirilen çalışmayla, vakum yalıtımlı panellerin üretiminde kullanılan materyaller konusunda zengin bir bilgi birikimi sağlandı. Bu bilgiler ışığında panellerin özüne daha uygun dolgu malzemeleri kullanılmaya başladı. Silikalar sıkça kullanılan dolgu malzemesidir. Daha nadir olmakla birlikte alüminyum oksit, demir oksit ve kalsiyum oksit de kullanılır. Vakum yalıtımlı panel yapımında kullanılan mikro gözenekli dolgu malzemelerinin bir kısmı solunabilir toz içermektedir. Dolayısıyla soğutucu cihaz üretim tesislerinde bu toz seviyesini en aza indirgeyecek önlemler alınmalıdır. Bir kural olarak atık soğutucu cihazlar, vakum yalıtımlı panel içerdikleri belirtilecek şekilde etiketlenmez, bu nedenle tesis işletmecisinin kendisi, tesis işletiminde kullanılan teknolojileri bu duruma göre uyarlayacak plan yapmalıdır.
Avrupa’da bugün işletmede olan bazı atık işleme tesisleri çok üst seviyede ince partiküllerle başa çıkacak imkânlara sahiptir. Diğerlerinin ise 1990’lı yıllarda dizayn edilen tesislerinin arıtım süreçlerini iyileştirecek teknoloji yatırımları yapmaları gerekmektedir. Aksi takdirde bu malzemelerin barındırdığı solunabilir toz, ciddi sağlık sorunlarına sebep olacaktır. Açık tip öğütücülerde filtre bulunmadığından, kullanım ömrünü tamamlamış atık soğutucuların arıtma işleminde bu tip işleme makinalarının kullanılmaması gerekmektedir. Çok önemli bir tartışma konusu şu ki; uçucu hidrokarbon içeren yalıtım köpükleri gibi malzemelerin öğütülmesi süreci için, açık tip öğütücülerin yasal olarak ruhsat alabilmesi engellenmelidir. Bu tür tesislerin insan sağlığı ve çevresel etki konusunda risk oluşturacak yöntemleri geride bırakması sağlanmalıdır.
Vakum yalıtımlı panel
Soğutucu cihaz geri kazanım şirketleri tesislerini, RAL GZ 728 Kalite Güvence ve Test Spesifikasyonları ve/veya EN 50574:2012 standardına uygun hale getirmeli. Buzdolabı üretim sektöründeki gelişmelere paralel olarak tesislerinde gerekli güncellemeleri yapmalıdır.
*Soğutma Ekipmanlarının Geri Kazanımı için RAL Kalite Güvence Derneği
info@ral-online.org
