Buhar Kaçaklarının Önemi, Buhar Kapanlarının İzlenmesi ve Pratik Yöntemler
Yazan: Ersun Gürkan, ARI-Armaturen Türkiye Ürün Müdürü, Ayvaz
Buhar kapanı arızası nedir?
Buhar kapanları, globe vanalara nazaran daha yüksek oranda aşınma ve yıpranmaya tabi oldukları için çeşitli nedenlerden dolayı çalışmayabilir. Buhar kaçakları nedeniyle hatalı açılabilir veya kondensle dolması nedeniyle hatalı kapanabilir.
Buhar kapanları neden arızalanır?
Normal aşınma, yıpranma ve sürüklenme ile oluşan tabaka, kapanı bloke edebilir. Pislik tutucu filtre bakımının yapılmaması, korozyona neden olan asidik kondens, koç darbesi, donma, yanlış montaj, yetersiz bakım, yanlış çaplandırma veya yanlış tip seçimi buhar kapanlarının arızalanmasına neden olan diğer sebepler arasındadır.
Kaçıran buhar kapanları ile oluşan problemler
Bir buhar kapanı hatalı açılırsa:
Boşa Harcanan Buhar = Boşa Harcanan Yakıt = Boşa Harcanan Para
Tesis ekipmanlarındaki yüksek hız, kondens hattında buhar, kondens hattında basınç artışı, diğer kapanlara etki eden fazla karşı basınç, sabit basınç ve sıcaklığı sürdürme sorunu, iyi durumdaki buhar kapanlarında azalan fark basıncı ile oluşan kondens tahliye miktarında düşüş ve görünmeyen buhar kaçakları ortaya çıkabilecek problemler arasındadır.
Boşa harcanan buharın ağır maliyeti
Örneğin, 6 bar basınçta 7,5 mm delikten geçen kaçak buhar ile 110 kg/saatbuhar boşa harcanmış olur. Bir yıl için 8 bin 400 saat çalışmada 700 bin kWh/yıl kayıp meydana gelir. Kaçıran buhar kapanları, buhar ve besi suyu tüketiminin artmasına neden olur.Kondens sistemlerinde artan basınç ve sıcaklık, kapan ve vana gövdeleri üzerinde hasarların oluşmasına neden olur. İki-fazlı akış nedeniyle kavitasyon, kaçıran buhar kapanları nedeniyle ise kondens tankında kaynama oluşur.
Buhar kapanlarının hatalı kapanması; su dolmasına, düzensiz sıcaklık kontrolüne, üretim kayıplarına, ısı çıkışında düşüşe, hasar görmüş tesis ekipmanına ve koç darbesine neden olur.
Buhar kapanlarının görsel test yöntemleri
Muayene için kapan ve kapağı sökülerek iç aksamın durumunu kontrol edilir. Blöf vanası ile kapanı atmosfere tahliye edilir, gözetleme camı ile izlenir.
Çift pencereli gözetleme camı
Isı değiştiricilerin ve buhar kapanlarının kontrolü için gözetleme camı kullanılabilir. Kapanların giriş tarafına monte edilmesi önerilir. Kondens hatlarında akış koşullarının görsel olarak izlenmesi için DN15 ile DN150 çaplar arasında demir döküm, karbon çelikvepaslanmaz çelik malzeme ile talep edilebilir
Şekil 1. ARI-CONA Fig.:660 çift pencereli gözetleme camı
Bir gözetleme camı boyunca akış koşulları
Şekil 2. Gözetleme camı alanı kondens ile dolu
Şekil 3. Buhar akışı esnasında sıvı seviyesi giriş borusunun kenarının altına düşer
Şekil 4. Gözetleme camının kondens cebinde kullanımı
Görsel yöntemlerin dezavantajları
Çoğu kez atmosfere tahliye edilen kapanın izlenmesine ihtiyaç duyulur. Canlı buhar ve buhar-kondens karışımını ayırt etmek zordur ve sonuçları yorumlamak yüksek tecrübe gerektirir. Atmosfere açılan blöf vanasını kullanmak uzmanlık gerektirir; bu ihtiyaç sürekli olacağı için de nispeten pahalı bir yöntemdir. Kapanın atmosfere açılması ve karşı basıncın ortadan kalkması kapanın yanlış çalışmasına neden olabilir.
Ultrasonik gürültü ölçümü ve sıcaklık ölçümü kombinasyonu
Şekil 5. ARImetec-S çok-fonksiyonlu buhar kapanı ölçüm cihazı
Şekil 6. ARImetec-S ile şamandıralı buhar kapanı ölçümü
Şekil 7. ARImetec-S ile bimetalik buhar kapanı ölçümü
Tablo 1. Ölçüm değerlerinin yorumlanması
Grafik 1. ARImetec-S sınır değer eğrisi
Buhar kapanı testi
ARImetec-S test cihazı,kombinesıcaklık ve ultrasonik gürültü ölçümü yapar. Aydınlatılmışekran ile sürekli olarak sıcaklıkvegürültü değerlerinigösterir. Tanımlı periyod üzerinden tek vesürekliölçüm yapabilir. Ölçümler cihazda saklanabilir ve USB ile bilgisayara aktarılabilir. Dahili hoparlörden veya takılabilecek bir kulaklık ile ultrasonik ses dinlenebilir. Sahip olduğu bilgisayar yazılımı ile ölçüm sonuçları gözlemlenebilir ve raporlanabilir. Sahada ön hazırlık olarak kapanların üzerlerine numaralandırılmış metal plaka takmak ve ölçümü bu numara üzerinden adlandırmak akıllıca olacaktır. Cihaz ekranından, buhar kapanlarının ölçümü ile ilgili kayıt edilmiş değerler ve grafikler teker teker kolayca incelenebilir.
Buhar kapanı ölçümü ve faydaları
Tüm kapanlar listelenir ve etiketlenir, monte edilmiş kapanların bilgisi alınır. Monte edilmiş kapanlar içerisinde yanlış tipte olanlar ve yanlış çapta olanlar ortaya çıkarılır. Uygun olmayan borulama/tesisat düzeltilir. Arızalı kapanlar tespit edilir. Yılda iki ve üç defa yapılan düzenli kapan testi, 2-3 yıl sonra kapanların arıza oranını yüzde 10‘un altına düşürebilir.
Yerel ve merkezi buhar kapanı izleme teknolojisi
CONA-Control teknolojisiyle, istenen buhar kapanlarına eklenecek test odaları ile 3 saniyede bir buhar kapanı testi yerinde gerçekleştirilir. Kontrol odasına monte edilmiş panel üzerinden LED ışıklar okunarak buhar kapanı durumu belirlenir.
* “Merkezi durum göstergesi” kullanılırken hata kaydedilir ve “Kapan arızalı” LED’i yanıp söner.
Şeki 8. Test odası paneli üzerinden LED ışıklar
Şekil 9. Harici test odası Şekil 10. Dahili test odası
CONA-System teknolojisi sayesinde, ASI-veriyolu ağı ile yazılım yüklü bir bilgisayarda 3 saniyede bir tüm buhar kapanlarının testi sürekli olarak yapılır ve sonuçlar sürekli kayıt altına alınır.
Şekil 11. CONA-System Yapısı
Tüm buhar kapanlarını 3 saniyede bir kontrol eden bu sistem sayesinde arızalı olanların değişimi mümkün olan en kısa sürede yapılarak zamandan ve enerjiden azami seviyede tasarruf sağlanır.
